Bouwen aan gezonde en groene plekken

Leven in een groene en prettige omgeving lijkt, nu we veel meer thuis en in de nabije omgeving van ons huis verblijven, belangrijker dan ooit. De omgeving mooier maken, dat is een belangrijk doel van gebiedsontwikkeling. Met gebiedsontwikkeling wordt een plek gecreëerd die uitnodigt om de sociale structuren te versterken, te ontmoeten, te recreëren en te bewegen, voor nu en in de toekomst. Al weten we nog niet hoe de nabije toekomst eruit zal zien, een groene omgeving draagt bij aan prettig leven.

Het benutten van de bestaande kwaliteiten van een gebied staat, ook al voor de coronacrisis, steeds centraler. Dat is een ontwikkeling die wordt ondersteund door trends zoals placemaking en gebiedsbranding. Door (her)gebruik van oude, historische structuren of bestaande opstallen een andere invulling te geven wordt waarde toegevoegd aan een plek. De plek, de omgeving, de gebruikers en de historie van een gebied maken elke ontwikkeling uniek. Mensen identificeren zich met een plek waardoor de kans veel groter wordt dat men daar wil wonen, werken of recreëren. Ook commercieel gezien is dit een belangrijk speerpunt. 

Groenblauw 

Hittestress en waterberging zijn mede door het veranderende klimaat actuele thema’s. Meer groen en water (ook wel blauwgroene kwaliteiten genoemd) zijn hiervoor belangrijke oplossingen. Niet alleen heel nuttig, maar ook voor de uitstraling van een wijk of gebied essentieel. Wonen aan het water of uitzicht hebben op een gezellig stadspark worden nog altijd meer gewaardeerd dan direct uitzicht op een huizenblok. 

Gezondheid 

Dat een groenblauwe omgeving ook bijdraagt aan de gezondheid van de mens wordt de laatste jaren steeds meer aangetoond. De effecten van een groene leefomgeving op de lichamelijke en mentale gezondheid is daarmee niet meer te ontkennen. De aanwezigheid van groen verminderd stress, nodigt uit tot bewegen, bevordert een gezonde ontwikkeling en stimuleert sociale contacten.

Kwaliteit van het groen

Niet elke boom of struik heeft hetzelfde effect heeft op onze gezondheid. Uit onderzoek van Wageningen Universiteit & Research blijkt dat de lichamelijke en mentale effecten op de gezondheid het grootst zijn als de omgeving schoon en gevarieerd is. Een veldje met onkruid voldoet niet, voor effect moet het goed onderhouden groen zijn. Hier ligt dan ook een uitdaging in de gebiedsontwikkeling. Naast dat er ruimte gemaakt moet worden voor groen, betekent het ook dat dit groen een bepaalde kwaliteit moet hebben én moet worden onderhouden.

Waelpolder

In het project Waelpolder in ’s Gravenzande (ZH) wordt de toegevoegde waarde van groen en water voor een gebiedsontwikkeling volledig onderkend. Ecologie is dan ook één van de richtinggevende thema’s in de ontwikkeling. In het project is 25 procent van het ruimtegebruik gereserveerd voor wijkgroen, water en de ecologische zone. De kwaliteit hiervan is belangrijk voor de toekomstbestendigheid van de woonwijk. 

Het openbaar groen bestaat uit een afwisseling van belevingsgroen en gebruiksgroen. Belevingsgroen zijn bijvoorbeeld velden met bloemrijke grassen, boomgroepen en bosschages. Met bomen en heesters worden tevens plekken gecreëerd, waar je kunt picknicken, in de schaduw kunt zitten of in het gras kunt liggen. Gebruiksgroen zijn de plekken met een meer functionele groeninrichting, zoals speelplekken. Met de speelplekken in het groen wordt vooral gestreefd naar vormen van natuurlijk spelen. 

Voor de ontwikkeling is het uitgangspunt genomen om snippergroen verspreid over de ontwikkellocatie te voorkomen, en water, groen en ecologie zo veel mogelijk te combineren, hetgeen meerwaarde biedt en de kwaliteit van het woongebied versterkt. Daarmee is een robuust gebied ontstaan waarin water, groen en ecologie elkaar versterken. Bij de uitwerking van de ontwikkelvelden dient dit weefsel verder uit te worden uitgebreid, zodat de groen- en waterstructuur door de gehele wijk beleefbaar is.

Voor de ecozone wordt een specifiek ontwerp gemaakt. Dat ontwerp zal worden gebaseerd op een  specifiek beheerplan, gebaseerd op het uitgangspunt dat de natuur zichzelf in stand houdt. Dat komt de beleving van de ecozone ten goede, omdat het beheer als het ware geen sporen achterlaat: de ecozone ziet er in alle situaties natuurlijk uit. En hoewel het beheer specifiek is, is het niet kostenverhogend.

Investeren in de toekomst

De gezonde omgeving gaat de komende decennia alleen maar belangrijker worden. Investeren in een kwalitatief blauwgroene leefomgeving draagt dus bij aan een beter klimaat maar zorgt ook voor een gezondere woon- en werkomgeving waardoor men er graag wilt zijn. Hierdoor wordt de ontwikkeling succesvol en bovendien toekomstbestendig.

Wat groen doet

• Buitengroen vermindert in de zomer hitte in en rondom de woning: minder hittestress en minder koeling nodig.
• Dakgroen en gevelgroen vergroten de isolatiewaarde: minder stookkosten en koeler in de zomer.
• De opbrengst van zonnepanelen wordt hoger als deze op een groen dak wordt geïnstalleerd.
• Uitzicht op groen heeft een stress-reducerende werking op mensen.
• In een groene omgeving is men meer buiten en actiever.
• Een groen ingerichte buitenruimte draagt bij aan een beter sociaal klimaat.
• Groen vergroot de biodiversiteit in een gebied. Biodiversiteit zorgt weer voor schoon water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat. 
• Groen reguleert hemelwaterafvoer en beperkt hiermee eventuele overlast.

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Visie op Gebiedsontwikkeling