Grote fietsstromen onderzocht

Antea Group deed in opdracht van CROW-Fietsberaad en Tour de Force onderzoek naar drukke fietsstromen, de gevolgen voor verschillende weggebruikers en hoe gemeenten hier grip op kunnen krijgen. Jacob Tiellemans is de projectleider van het onderzoek en deelt de eerste bevindingen.

“De aanleiding voor het onderzoek is dat er steeds grotere fietsstromen ontstaan die vragen om meer kennisontwikkeling op gebied van oplossingsrichtingen. Er is behoefte aan kennis en aan handvatten om de problematiek die deze fietsstromen met zich meebrengen aan te pakken.” Tiellemans en zijn collega’s onderzochten met name welke onderzoeken en tools er al waren. Daarnaast brachten ze in kaart wat er nog niet bekend was, op welke vlakken er nog kennislacunes bestaan.

Geen data

De grote fietsstromen die we steeds meer zien zijn grofweg in te delen in drie uitdagingen: te veel fietsers op een traject, te smalle fietspaden en de ervaren drukte. Tiellemans: “We zijn begonnen met het interviewen van wegbeheerders bij provincies en gemeenten, zowel kleine als grote. We kwamen erachter dat er heel andere problemen leven bij de verschillende overheden, er ontstond echt een bloemlezing. Over wegvakken is al veel bekend, we weten gevoelsmatig wel waar het druk is. De data ontbreekt echter, er wordt nog onvoldoende gemeten. Verder hebben we weinig kennis over de ervaren drukte op fietspaden.”

De verschillende snelheden die al die voertuigen op het fietspad hebben is een van de oorzaken van de problemen. “We zeggen wel eens dat bijna alles op twee wielen op het fietspad moet rijden. Hierdoor leveren niet alleen de verschillende snelheden problemen op, maar ook de verscheidenheid aan voertuigen. Het type fiets wordt steeds diverser, denk maar aan maaktijdbezorgers en bakfietsen.”

Gedrag sturen

Meten is weten, maar levert niet direct een oplossing op. Tiellemans en zijn collega’s reiken de wegbeheerders daarom een set oplossingsrichtingen aan. “Er zijn verschillende ontwerpvoorbeelden van technische oplossingen die goed werken. Tools die door ons en concullega’s zijn ontwikkeld. Verder denken we dat er op het gebied van data-inwinning over gedrag veel te winnen is. Nudging is bijvoorbeeld nog erg in ontwikkeling. Je kunt immers niet onbeperkt fietspaden gaan verbreden. Dan komen andere weggebruikers zoals de voetgangers in de knel. Je zult dus ook iets moeten doen aan het gedrag van de mensen op het fietspad.”

Het ruimtegebrek is een gevolg van het succes van de fiets, weet Tiellemans. “We hebben het over een eerstewereldprobleem, het is eigenlijk mooi dat we hier onderzoek naar moeten doen. En uiteindelijk zou het maar zo kunnen zijn dat we in sommige steden de rollen omdraaien. Dat we naar fietssteden gaan waar de auto af en toe over een autopad mag rijden.”

Hoop op fietsvriendelijkere steden

Tiellemans hoopt dat het onderzoek wegbeheerders in staat stelt gerichter de problematiek aan te pakken die de grote fietsstromen met zich meebrengen. “Bovendien wordt het rapport een levend document. We hebben een aantal kennislacunes geconstateerd, het zou mooi zijn als die hierin worden aangevuld. We willen wegbeheerders inspiratie bieden, zodat ze dingen gaan uitproberen, dat ze pilots doen met bijvoorbeeld maximum snelheden.” Dit laatste is een van de dingen waarvan Tiellemans denkt dat het wel eens een plek zou kunnen krijgen in de stad van de toekomst. “De beperkte ruimte maakt dat we keuzes moeten maken. Ik hoop wel dat we naar fietsvriendelijker steden gaan, dat er meer ruimte komt voor fietsen én voetgangers.”

Inclusievere stad

Het is daarbij wel belangrijk om te denken aan de minder ervaren fietsers. Veel kennis die er is richt zich op de zogenaamde “fitte forensen”, de fietser die zich comfortabel voelt op drukke fietspaden. We hebben bij ons onderzoek een aantal interviews gedaan met toerfietsers en maaltijdbezorgers. Deze groepen ervaren eigenlijk weinig problemen op het fietspad. Dat komt omdat ze ervaren fietsers zijn. Je moet bij het aanpakken van problemen en het opnieuw inrichten van fietspaden ook rekening houden met minder ervaren fietsers. Denk aan jonge kinderen, toeristen en senioren. Uiteindelijk wil je namelijk naar een inclusieve stad. Dat vraagt van de wegbeheerders dat ze met een open vizier te werk gaan. Fietspaden worden steeds diverser in het gebruik. Dat vraagt om harde keuzes en misschien wel dat de auto wat naar de achtergrond verdwijnt. Dat zijn we nog niet zo gewend, ook niet op bestuurlijk niveau.”