Houden hubs ons bereikbaar?

Nederlandse steden groeien en kampen met toenemend ruimtegebrek, terwijl in landelijke gebieden juist krimp zichtbaar is. Om ruimte te besparen én om de doelen uit het klimaatakkoord te bereiken is het van belang dat het autogebruik vermindert ten gunste van duurzamere vervoersoplossingen. In steden zorgen we er zo voor dat er meer ruimte overblijft en in landelijke gebieden is het van belang dat de gebieden ook zonder de auto bereikbaar blijven. 

Dit masterthesis-onderzoek gaat in op een mogelijke oplossing voor deze problematiek: mobiliteitshubs. Dit onderzoek verkende dit concept en de ervaringen ermee. Op dit moment is het namelijk nog een nieuw onderwerp in de wereld van mobiliteit. Het onderzoek geeft daarom antwoord op de vraag; "Wat kunnen mobiliteitshubs bijdragen aan een samenhangend mobiliteitssysteem dat voldoet aan de mobiliteitsbehoefte van Nederland?" Het doel is om hiermee een beeld te krijgen van de inhoud van een mobiliteitshub en stakeholders die een rol spelen bij het ontwikkelingsproces van een mobiliteitshub. 

Om antwoord te krijgen op de vraag is er onderzoek gedaan door middel van deskresearch en interviews. Deskresearch heeft een beeld gegeven van bestaande en nog te ontwikkelen hubs. In combinatie met literatuur over mobiliteitshubs is hier uiteindelijk de definitie en typologie van hubs ontstaan die in dit onderzoek gebruikt zijn. Door middel van twaalf interviews binnen drie verschillende casestudies is er vervolgens onderzoek gedaan naar mobiliteitshubs in de praktijk. De casestudies vonden plaats in de Binckhorst in Den Haag, de Merwedekanaalzone in Utrecht en in de regio Groningen & Drenthe. Hiermee is de inhoud nog breder geschetst en is de rol van stakeholders binnen het ontwikkelingsproces duidelijker geworden. 

Eén van de resultaten van het onderzoek is een zo veel mogelijk omvattende definitie en typologie van mobiliteitshubs. Op basis van een literatuurstudie is de volgende definitie geformuleerd: Mobiliteitshubs zijn plekken waar meerdere mobiliteiten beschikbaar zijn waardoor er een multimodale infrastructuur wordt gecreëerd. Het is meer dan alleen een overstapplaats van de ene mobiliteit naar de andere. Het is een plek waar mensen de mogelijkheid hebben om hun tijd effectief te besteden. Door bijvoorbeeld werkplekken die aanwezig zijn of prettige zitplaatsen om te wachten. Daarnaast zijn er logistieke mogelijkheden zoals een pakketpunt en is er iets van een kiosk functie aanwezig, zodat mensen onderweg iets kunnen kopen.

De typologie is ontstaat uit een analyse naar verschillende praktijkcases. Vanuit deze analyse is de typologie ingedeeld in vier verschillende hubtypes:

1. Hubs in woonwijken
2. Stedelijke hubs
3. Regionale hubs
4. Nationale hubs

Uit de interviews is naar voren gekomen dat er binnen de casestudies verschil is tussen de aanpak en rollen die stakeholders hebben in het ontwikkelingsproces. Bij de Binckhorst is de aanpak van de pilot vanuit de marktpartij Hely geregeld. Op de ene pilotlocatie heeft de hub beter gefunctioneerd dan op de andere locatie. In de Merwedekanaalzone in Utrecht zit de mobiliteithub nog in de planfase, maar heeft de gemeente de leiding. Daarbij is er wel gebruik gemaakt van de kennis van een adviesbureau. Het gaat bij deze casestudie om een grootschalige binnenstedelijke ontwikkeling met verschillende projectontwikkelaars die ook een rol spelen bij de ontwikkeling van de hubs. Tot slot zijn de hubs in Noord-Nederland allemaal in gebruik. In deze casestudie gaat het om een hele regio en is er gekozen voor de ontwikkeling van hubs onder leiding van een kernteam dat bestaat uit de provincies, gemeenten en het ov-bureau. Naast het kernteam is er ook een ‘hub team’ dat bestaat uit een programmamanager en adviseur die de kar trekken. Er valt ook veel te leren van de aanpak ‘learning by doing’ die gebruikt wordt bij het ontwikkelen van de mobiliteitshubs in Noord-Nederland.

Uit het onderzoek is gebleken dat mobiliteitshubs in potentie kunnen bijdragen aan een samenhangend mobiliteitssysteem in Nederland. Hubs zijn belangrijk bij het creëren van een prettige overstapplek tijdens een ketenverplaatsing. Dit is mogelijk door middel van verschillende keuzes in vervoermiddelen en aanbod aan voorzieningen op hubs. Dit zorgt voor een gemakkelijke overstap voor reizigers. Op basis van de interviews is het belangrijk dat er altijd rekening wordt gehouden met de behoeftes die spelen op de locatie waar de hub ontwikkeld wordt. Door een nauwe samenwerking met stakeholders die invloed hebben op een locatie is het mogelijk om een hub te creëren die zoveel mogelijk past bij de behoeftes van reizigers/gebruikers op de locatie.  

Laura studeerde in 2020 af aan de Universiteit Utrecht met een Master Human Geography Ze sloot haar studie af met een masterthesis over mobiliteitshubs en een stage bij het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Dit artikel verscheen eerder bij Verkeerskunde in de serie Afstudeerder aan het woord. 

In een vervolgonderzoek is het van belang dat het reizigers-/gebruikersperspectief van mobiliteitshubs onderzocht wordt. Door COVID-19 is dit helaas in dit onderzoek niet mogelijk geweest.