Intensief participatietraject Zuidlaren is even wennen

maandag 29 april 2019

timer 4 min

In Zuidlaren praat iedereen mee over de ontwikkeling van het dorp. Participatie dus, maar nog lang niet iedereen weet hoe dat werkt.

In het noorden van de provincie Drenthe ligt het pittoreske plaatsje Zuidlaren. Onderdeel van de gemeente Tynaarlo, onder de rook van Groningen. De komende jaren gaat het dorp op de schop. Om tot een goed ontwerp te komen voor een centrum waar iedereen prettig winkelt, woont, werkt en recreëert, moet een aantal belangrijke keuzes gemaakt worden. En omdat bewoners, ondernemers en gemeente allemaal andere belangen en voorkeuren hebben, is dat een lastig proces.

Daarom heeft de gemeente ervoor gekozen een intensief participatietraject in te gaan. Het onderzoeksbureau Citisens organiseert dit traject en werkt daarin nauw samen met Anne-Mette van Liesthout-Andersen van het ontwerpbureau AM Landskab. Ze hanteert hierbij het zogenaamde Zandlopermodel dat is ontwikkeld door haar bureau.

Ondanks dat van Lieshout-Andersen al een heel aantal van dit soort projecten heeft begeleid, vormt Zuidlaren een grote uitdaging, vindt ze. “Dat komt met name omdat men in dit dorp deze werkwijze helemaal niet is gewend. Ze hebben het nog nooit meegemaakt.” Het doel van het traject is om tot consensus te komen in het ruimtelijke proces. “Bovendien moet in het kader van de Omgevingswet met een breed veld tot inzichten komen.” In Zuidlaren betekent dat, dat er naast een drukbezocht Werkatelier, ook online consultaties worden gedaan en bijvoorbeeld basisschoolactiviteiten. Dit is onderdeel van het brede deel van de zandloper.

3 Betrokkenheidsprofielen

“We zijn tot deze mix van activiteiten gekomen op basis van de betrokkenheidsprofielen die Citisens heeft opgesteld. In Zuidlaren zijn dat er drie: ‘ik ken de wegen’, ‘ik doe het zelf’ en ‘druk met het gezin’. Voor die laatste groep is zo’n Werkatelier op donderdagavond niet handig, want dan liggen de kinderen in bed en kunnen de ouders niet weg. Voor hen hebben we de basisschoolactiviteiten en de online enquête.” Op deze manier probeert Citisens en van Lieshout-Andersen tot zo veel mogelijk input van zo veel mogelijk mensen te komen. En met resultaat. Alleen al op de online enquête kwamen 1500 reacties binnen. Het illustreert de grote betrokkenheid van de inwoners van Zuidlaren.

Voorafgaand aan het Werkatelier en de andere gesprekken met bewoners en ondernemers leest van Lieshout-Andersen zich grondig in. “Ik verdiep me in de historie van het gebied, kijk naar de waardevolle aspecten ervan en lees onderzoeken. Dit alles leidt tot de opbouw van zo’n werkatelier. Voor de bewoners ben je altijd ‘iemand van buiten’ en dat geeft een beetje weerstand. Het helpt dan dat je goed bent geïnformeerd.”

Onbevooroordeeld beginnen

Ondanks een gedegen voorbereiding begint van Lieshout-Andersen onbevooroordeeld aan een project. “En dat is wennen. Men verwacht soms van je dat je een oordeel geeft: zo moet het worden. Dat wil ik juist niet. Ik wil dat de mensen met elkaar in dialoog gaan. En soms kan dat clashen. Ik kies er bewust voor de groepen te mengen. Als je alleen maar in je eigen groep blijft zitten, word je alleen maar bevestigd in je eigen overtuiging en sta je niet open voor de mening van anderen.”

Zoals gezegd biedt de gebiedsontwikkeling in Zuidlaren een behoorlijke uitdaging. Toch heeft van Lieshout-Andersen een aantal gemeenschappelijke noemers kunnen destilleren uit de eerste verkenningen en gesprekken in het brede deel van de zandloper. Op basis van deze bevindingen formuleert Citisens en AM Landskab een advies aan de gemeenteraad die bepaalt welke koers het dorp gaat varen. In deze fase worden nog geen ontwerpen gemaakt, dat komt pas in september als de schetsateliers op het programma staan.

Sterke verdeeldheid over de supermarkten

Over een heikel punt in Zuidlaren, de locatie van de supermarkten, moet nog een ei gelegd worden. De meningen hierover zijn sterk verdeeld. Bovendien zijn de belangen voor ondernemers en bewoners anders. Dat maakt dat hier niet over één nacht ijs kan worden gegaan. Daarom werkt van Lieshout-Andersen volgens ‘ontwerpend onderzoek’ meerdere scenario’s per plek uit, zodat iedereen een heel goed beeld kan krijgen van de gevolgen van de verschillende keuzes. “We moeten ons niet alleen baseren op onderzoeken. Die kijken vooral achteruit en zijn dus nooit innovatief. Bovendien is elke locatie anders. Soms word er gekozen om niets te doen, maar wat gebeurt er dan? Men denkt dat alles dan blijft zoals het is, maar dat is niet zo.”

Als de raad straks een beslissing neemt over de te volgen koers, gaat het project langzaam richting het smalle deel van de zandloper: het ontwerpend onderzoek. Daarover lees je in een volgend artikel meer.