Kennis van bodem en ondergrond is essentieel voor effectieve klimaatadaptatie

Kennis van bodem en ondergrond is essentieel voor effectieve klimaatadaptatie in bebouwd gebied. Dat stelt Wim Timmermans van de Wageningen Universiteit en projectleider van het onderzoeksproject Het DNA van stad en omgeving. Het project DNA van stad en omgeving bekijkt welke kansen bodem en ondergrond kunnen bieden voor klimaatadaptatie. De bodem en ondergrond van Maastricht lijken niet op die van Nijmegen. En in Zeeland is de bodem weer heel anders dan in Noord-Groningen. Daar moeten gemeenten rekening mee houden als er klimaatadaptieve maatregelen genomen worden. “Hoe kun je nou klimaatadaptief je stad en omgeving inrichten”, vraagt Timmermans zich hardop af. “Het was eerst een vrij klassiek gebeuren, waarbij er vaak gezocht werd naar technische middelen. Maar door je te richten op natuurlijke omstandigheden kan er eigenlijk veel meer.”

Niet bouwen in een moeras

Timmermans komt met een duidelijk voorbeeld. “Als je kijkt naar de stedelijke ontwikkeling werden tot pak weg de jaren 50 van de vorige eeuw huizen gebouwd op hogere plekken en niet in moerasgebieden bijvoorbeeld. Daarna zijn we overal gaan bouwen omdat de woningnood toenam. Dan wordt er al snel gezegd; het water uit het moeras pompen we gewoon weg naar een ander gebied.” Door de klimaatverandering hebben we nu te maken met lange periodes van droogte of regen. Timmermans: “Maar dan hebben we het water juist net weggepompt terwijl je door de sponswerking van een gebied beter kunt inspelen op veranderingen.”

Zes pilots

Timmermans is projectleider van een consortium waarin, naast de Wageningen universiteit, STOWA, Deltares, TNO, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en stichting CAS participeren. Samen met gemeenten, provincies en waterschappen zijn er zes pilots ingericht in onder meer Middelburg, Rotterdam, Amersfoort en Nijmegen. Het consortium wil per gebied bekijken welke data nodig en beschikbaar zijn, hoe ze kunnen worden ontsloten en hoe data kan worden vertaald en toegepast in de praktijk. De pilots moeten inzicht geven in de kansen en beperkingen die bodem en ondergrond bieden als het gaat om klimaatadaptatie. “Wij willen weten hoe kennis van bodem en ondergrond beter kan worden benut bij het klimaatadaptief maken van stad en omgeving”, aldus Timmermans.

Eén van de pilots draait in Middelburg. Daar worden de kreekruggen waarop gebouwd wordt steeds zouter. “Het zoute water zit in woonwijken soms minder dan twee meter onder het maaiveld. Dit kun je bijvoorbeeld tegengaan door het regenwater te herinfiltreren. We zoeken daar dus naar mogelijkheden om zoet- en regenwater naar deze gebieden te leiden. Maar wel op een acupunctuur manier, dus geleidelijk en niet al het water te gelijk.” 

Kansenkaart Groene Daken

In Amersfoort wordt een Kansenkaart Groene Daken opgesteld, samen met Interpolis. De verzekeringsmaatschappij profileert zich met subsidies voor groene daken. Ook bij de aanleg van groene daken is het belangrijk om naar de bodem van het gebied te kijken. Timmermans: “We onderzoeken of groene daken in de omgeving van Amersfoort meer of minder zinvol zijn in verschillende bodemklasses zoals dekzandgebieden en beekdalen. Op sommige plekken is het waarschijnlijk beter om water op te slaan in de bodem.” Uiteindelijk zorgen de pilots ook voor relevante informatie als het gaat om het planten van groen. “In het verleden heb ik wel eens een grove den in een veengebied zien staan. Die stond daar totaal te verzuipen. Als je de ondergrond beter in kaart hebt, kun je ook nagaan welke bomen je moet planten. Ook als het natter of droger wordt.”

De pilots draaien nu een jaar en de eerste resultaten worden rond de zomer verwacht. Wim Timmermans vertelt meer over de pilots tijdens de Verbindingsdag Klimaatbestendige Gemeente. Lees en meer over en meld je aan!