'MaaS wordt een aanvulling, maar ov moet de ruggengraat blijven’

"En we moeten niet willen dat het reguliere ov verdwijnt. Daarom moeten overheden goed nadenken waar ze met hun toekomstige vervoersysteem heen willen”, aldus Huizenga. Hij doet deze uitspraken naar aanleiding van een onderzoek dat PTV Group en adviesbureau COWI uitvoerden, in opdracht van ov-bedrijf Ruter uit Oslo. De Noorse stadsvervoerder liet de implicaties van toekomstige vervoerssystemen onderzoeken.

PTV Group en COWI analyseerden vier toekomstige scenario’s, waarbij het aantal auto’s in en om de stad Oslo wordt gereduceerd met 84 tot 93 procent. Autogebruikers konden daarbij kiezen voor alternatieven, zoals deelvervoer (met of zonder gedeelde ritten) of regulier ov. Uit de modellen bleek dat het meest kansrijke scenario diegene was, waarbij de ov-reziger gewoon ov blijft gebruiken en de autobezitter kiest voor autonome deelsystemen. Deze systemen maken bovendien het gebruik van ov aantrekkelijker in de first and last mile.

Meer scenario’s
Endre Angelvik, directeur van Ruter, noemt het onderzoek erg zinvol. “We zijn er vrij zeker van dat technologische oplossingen en zelfrijdend vervoer ons transportsysteem in de nabije toekomst gaat beïnvloeden. De vraag is alleen hoeveel voertuigen er komen, welke impact ze kunnen hebben en hoe ze reispatronen en autogebruik kunnen beïnvloeden.”

En daarom gaat Ruter nu meer scenario’s laten doorrekenen, waarbij meer variabelen en parameters worden ingevoerd. Huizenga: “Voor Ruter is het de vraag of ze nog wil investeren in meer infrastructuur en materieel. Als reizigers massaal overstappen op deelsystemen, zijn bus- en tramlijnen dan nog rendabel? Misschien kan Ruter dan beter investeren in de dienstverlening eromheen, zoals deelvervoer.”

Risico’s
Echter blijkt deelsystemen ook de reistijd voor ov-gebruikers te verkorten en vormen daarmee een gevaar voor het reguliere ov, waarschuwt Huizenga. “Als overheid moet je oppassen dat Mobility as a Service niet té aantrekkelijk wordt, want dan haal je reizigers juist uit de bus of tram. En dat willen we juist niet.”

Want bij MaaS brengen marktpartijen hun eigen vervoersmiddelen op de markt, zoals deelfietsen of deelauto’s. “Bij regulier ov heeft een overheid grip op de vervoersbewegingen, bij MaaS is dat niet meer zo. Marktpartijen zouden eerder besluiten om dunne lijnen in buitengebieden op te heffen omdat dat niet rendabel is, terwijl overheden daar wel vervoer willen blijven aanbieden. Dus hoe ga je dat als overheid sturen? Je moet parameters formuleren: wat wil je met je vervoerssysteem bereiken?”

Volgens Huizenga zou een systeem met alleen autonome voertuigen desastreus zijn. “Het systeem functioneert alleen als deelsystemen voor de first and last mile worden gebruikt en het ov als ruggengraat dient. Maar in veel landen denkt men nog niet na over hoe ze hun vervoerssysteem in de toekomst willen inrichten. Vaak blijft toekomstige mobiliteit een vaag vergezicht, terwijl je moet weten hoe je ermee om wilt gaat.”

Discussie aangaan
Hij noemt Amsterdam als voorbeeld, waar de brandstofauto per 2030 niet meer welkom is. “Als je dat besluit, is het wel handig om te weten wat de effecten daarvan zijn. Op zowel het autogebruik zelf als ook de andere modaliteiten zoals openbaar vervoer en deelauto’s en deelfietsen. Hierbij moeten ook het energienetwerk, de noodzakelijke oplaadstructuur en de impact op ons leefmilieu integraal betrokken worden. Hoe reageer je als een deelvervoerder, zoals Uber, deze marktkans ziet en 10.000 elektrische auto’s in Amsterdam loslaat? Daar moet je grenzen aan kunnen stellen.”

Deze discussie moeten we nu met elkaar aangaan, vindt Huizenga, en daar kunnen softwareoplossingen zeker helpen. “Ze hebben hun meerwaarde, net zoals in Oslo, op vele andere plekken in de wereld al aangetoond. Ze geven geen pasklare antwoorden, maar concrete integrale inzichten in de consequenties van gemaakte keuzes. Deze inzichten kunnen gebruikt worden bij de publieke discussie die wij op dit onderwerp nog moeten gaan voeren, voordat de politiek onderbouwde keuzes kan maken.”

Download hier 'The Oslo Study - How Autonomous Cars May Change Transport in Cities'.