Nieuwe bouwstenen helpen gemeenten bij aanpak voor circulaire economie

De circulaire economie heeft nog geen duidelijke plaats in de kerntaken van decentrale overheden. Veel gemeenten worstelen met de vraag wat hun rol is en hoe een dergelijk urgent maar complex thema op de juiste manier vormgegeven kan worden in een gemeentelijke organisatie.

Voor een groot deel van de gemeenten in Nederland geldt dat zij nog in de ontdekkingsfase zitten om tot een passende aanpak, strategie en/of uitvoeringsprogramma voor de circulaire economie te kunnen komen. “Dit is geen lineair en eenduidig proces. Het is vooral belangrijk om te starten waar de energie zit en van daaruit toe te werken naar verdere borging binnen een organisatie”, weet Jan van ’t Hek van Over Morgen.

Stapsgewijs bouwen aan een strategie

Om gemeenten te helpen, hebben adviseurs van Over Morgen in samenwerking met Rijkswaterstaat een set aan bouwstenen ontwikkeld. “Met de methodiek ‘bouwstenen voor een CE-aanpak’ hebben we in kaart gebracht welke (tussen)stappen er nodig zijn om toe te werken naar een breed gedragen strategie. Deze bouwstenen kunnen ook los worden gebruikt, afhankelijk waar de behoefte of noodzaak op dat moment zit.”

Voor het ontwikkelen van deze bouwstenen is informatie gebruikt uit andere handreikingen, zoals de eigen Regioboeken van Rijkswaterstaat. Daarnaast vormden interviews met koplopers binnen gemeenten en eigen ervaring met visie- en strategietrajecten binnen regio’s en gemeenten een belangrijke bron.

Stapsgewijs en zelflerend aan de slag

“De circulaire economie voelt vaak voor gemeenten als een extra opgave, maar dat hoeft niet zo te zijn. Het vraagt met name om het huidige werk op een andere manier in te richten en de juiste verbindingen binnen de organisatie te leggen. Dat vraagt om opgavegericht werken. De weg daarnaartoe is een stapsgewijs en zelflerend proces. Het is belangrijk om bepaalde onzekerheden te omarmen of op zijn minst te accepteren. Niet alle inspanningen zijn meteen meetbaar in snel en zichtbaar resultaat. Maar dat betekent niet dat deze inspanningen niet belangrijk zijn. Juist door deze inspanningen leert de organisatie”, weet Van ‘t Hek. Twee fasen in het proces bij decentrale overheden zijn belangrijk. Jan van ’t Hek geeft tips om hiervan te profiteren:

Fase 1: Activeren van de eigen organisatie en projecten en samenwerking in de praktijk
We zien dat het vooral belangrijk is om kleinschalig aan de slag te gaan. De circulaire economie raakt aan vrijwel alle domeinen binnen een gemeente. Inventariseer wat er al gebeurt. Je zal merken dat er binnen jouw organisatie al meer gebeurt dan je weet. Zoek bovendien aanjagers en enthousiaste pioniers binnen de organisatie.

Het is in deze fase van ontdekken ook van belang om in verbinding te staan met je omgeving, met name buurgemeenten en de regio. Je hoeft niet zelf opnieuw het wiel uit te vinden. Bespaar werk en kijk naar andere overheden bij jou in de buurt. Kun je beleid en kennis overnemen? Uiteindelijk maak je werk van de circulaire economie door te doen: start met kleine initiatieven en projecten en gebruik deze leerervaringen voor het vervolgproces.

Fase 2. Borging in een strategie voor de Circulaire Economie
Het ontwikkelen van een strategie is een cruciale vervolgstap om circulaire economie te verankeren in beleid. We laten daarbij onder andere zien op welke manier je een ambitie kan bepalen en focus kan aanbrengen. Er zijn daar verschillende keuzes in mogelijk, passend bij de eigen organisatie. Een strategie of aanpak kan op verschillende manieren vormgeven worden. Er is geen goed of fout. Besteed in ieder geval aandacht aan de financiering en bouw een zelflerend proces in. Ook dat zal er in elke organisatie anders uit zien. Zorg in ieder geval voor regelmatige reflectie op de voortgang en stuur gezamenlijk bij wanneer nodig. En niet onbelangrijk: vier je successen!

Benieuwd naar de bouwstenen? Ze zijn hier te vinden.

Over Over Morgen

De adviseurs circulair van Over Morgen helpen organisaties aan de hand van het circulaire gedachtegoed met een andere bril naar de wereld en hun werk te kijken. We begeleiden processen om te komen tot een visie en strategie voor de circulaire economie binnen gemeenten en regio’s. Ook zijn we onder meer actief in kwartiermakersrollen op meer inhoudelijke thema’s, zoals biobased bouwen en circulaire zonnepanelen. Bovendien hebben we veel kennis van het proces van circulaire bouw- en gebiedsontwikkeling.