Waarom de voetganger meer aandacht verdient

Door de voetganger te faciliteren, creëren we meer ruimte voor andere modaliteiten en wijzen demografische en maatschappelijke ontwikkelingen op meer vraag naar voetgangersgebieden in de toekomst. Daarom pleit ze ervoor om meer ruimte voor de voetganger te creëren. Hoe? "Door meer onderzoek te doen, want we weten nog te weinig van de voetganger."

“Als ik vanuit het Utrechtse centrum naar de wijk Lombok wil, is dat vijf minuten fietsen of tien minuten lopen. Ik loop dan liever. Toch verkiezen veel mensen de fiets. Niet zo gek, want daar zijn meer faciliteiten voor ingericht en men is het gewend."

Volgens Bos is de fiets dus als transportmiddel in een vergevorderd stadium, “Je zou zelfs kunnen stellen dat de fiets in binnensteden aan zijn eigen succes ten onder gaat: fietspaden slibben dicht, stallingen zitten overvol, bij veel stations kan je (bijna) niet meer parkeren. De eerste fiets-spitsmijders zijn een feit, want sommige fietsers vermijden het stationsgebied van Utrecht tijdens piekuren. Als voetganger kan ik haast het fietspad niet meer oversteken en iedereen rijdt door rood”.

Lopen staat in de kinderschoenen

"Lopen is gezond, duurzaam en vermindert stress. Wel kost het te voet afleggen van afstanden meer tijd dan fietsen. Lopen moet dus niet gezien worden als vervanging van de fiets, maar kan op korte afstanden wel concurrerend worden, mits er meer aandacht aan de voetganger wordt besteed. Op dit moment staat lopen als onderdeel van de mobiliteitsketen nog in de kinderschoenen. En dat is vreemd, want er valt hier op modaliteits-, demografisch en maatschappelijk niveau veel te winnen.

1. Meer ruimte voor fiets en ov
Door lopen aantrekkelijker te maken, creëren we ruimte op de overvolle fietspaden en in stallingen. Ook komt het beter faciliteren van voetgangers in de first and last mile het gebruik van openbaar vervoer ten goede. Dit sluit aan bij de steeds vaker gehoorde wens van het autovrij en autoluw maken van binnensteden.

2. Meer bewegingsmogelijkheden voor ouderen
Nederland vergrijst. Deze oudere bevolking kan zich tot late leeftijd zelfstandig te voet verplaatsen, mits in de gebouwde omgeving rekening is gehouden met deze doelgroep. Dit ligt in lijn met veel bereikbaarheids- en gezondheidsdoelstellingen van gemeenten die zelfstandig bewegen onder ouderen hoog op de agenda plaatsen. Dat is logisch, want lopen heeft ook een sociale functie. Bewegen in een sociale omgeving waar ontmoetingen worden gefaciliteerd, vermindert een sociaal isolement.

3. Meer lopen als middel tegen onthaasting 
In Nederland (en wereldwijd) is er een hernieuwde interesse in het lokale schaalniveau: slowfood, shoppen op de lokale markt, urban gardening en het bezoeken van buurt- en straatfeesten zijn tegenwoordig hip. Deze nieuwe levensstijl past helemaal bij het idee om de benenwagen te nemen. Onthaasten en duurzaam bezig zijn, staan aan de basis hiervan."

Lopen als volwaardige modaliteit

"Hoe we de voetganger op een voetstuk kunnen plaatsen, blijft de vraag. Want: waar moeten we beginnen en hoe weten we wat werkt?

1. Het belang van lopen moet hoger op de nationale agenda komen. We hebben een politieke lobby nodig, vergelijkbaar met de lobby voor de fiets.

2. De lobby moet worden ondersteund met (wetenschappelijk) onderzoek. In de academische wereld in Nederland is nog weinig onderzoek gepubliceerd over voetgangers. Best gek, want hoewel er in Amerika in veel steden en dorpen niet eens stoepen en andere faciliteiten voor voetgangers zijn, is er veel meer onderzoek beschikbaar."

Voetgangersonderzoek in Utrecht

"Momenteel doen XTNT en ViNotion, samen met het CROW en de gemeente Utrecht, onderzoek aan de Oudegracht in Utrecht. De gemeente Utrecht wil meer ruimte geven aan de voetganger en zo meer ruimte creëren in het drukke voetgangersgebied. Om hier invulling aan te geven is besloten om in de weekenden vanaf 1 mei 2018 het fietsverkeer te beperken aan de oostzijde van de Oudegracht, in de historische binnenstad. XTNT onderzoekt of deze maatregel de voetgangersaantrekkelijkheid van het gebied vergroot. ViNotion monitort de drukte- en loopstromen van zowel voetgangers als fietsers door gebruik te maken van innovatieve beeldtechnieken.

In april hielden de twee partijen samen een 0-meting, toen mocht er in de weekenden nog gefietst worden op de gracht. In oktober voeren XTNT en ViNotion de 1-meting uit. Dan heeft de voetganger al ruim drie maanden in de weekenden ‘vrijspel’. Door het combineren van kwalitatieve en kwantitatieve onderzoekmethoden willen ze achterhalen of de voetgangersaantrekkelijkheid door de maatregel wordt vergroot, of fietsers het gebied daadwerkelijk vermijden tijdens de weekenden en welk effect dit heeft op het aantal voetgangers.

Tevens wordt gekeken in hoeverre er hinder wordt ervaren van de maatregel en of de beleving van gracht door de voetganger verschilt tussen dal- en piekmomenten. Ten slotte wordt er geanalyseerd hoe de maatregel aan de oostkant van de Oudegracht het aantal voetgangers en fietsers aan de westkant van de Oudegracht beïnvloedt."

Toekomst

De voetganger is een thema waar XTNT toekomst in ziet. Bos: “Want jij, ik en iedere andere verkeersdeelnemer is ergens tijdens zijn reis wel eens voetganger: lopen naar de trein, van de ’Park en ride’ naar de bus, van de fietsenstalling naar je afspraak of gewoon de hele trip. Voetgangers zijn we allemaal. Het wordt tijd dat we dat eens over het voetlich brengen!”