Biodiversiteit aan de basis van klimaatadaptatie

Lange tijd dacht de mens dat hij de natuur naar zijn hand kon zetten. Natuur werd ontgonnen en in cultuur gebracht. Dat in cultuur brengen betekende vaak dat er monoculturen ontstonden. In de landbouw zagen we schaalvergroting en in het openbaar groen vertaalde zich dat in lange lanen van een en dezelfde soort en grote plantvakken ingeplant met één soort. Voordeel hiervan was dat de landbouw veel voedsel kon produceren tegen lage kosten en dat onze directe leefomgeving steeds aangeharkt en netjes uitzag tegen de laagst mogelijke kosten. Om dit vervolgens in stand te houden was steeds meer menselijk ingrijpen noodzakelijk in de vorm van drainage, water geven, plaagbestrijding, onkruidverdelging en het gebruik van grote hoeveelheden kunstmest en drijfmest.

Gelukkig zien we het tij keren. Jammer alleen dat dit vanuit noodzaak geboren is. Om antwoord te geven op bijvoorbeeld klimaatverandering worden bomen geplant en om de bijenstand te helpen worden plantvakken omgevormd tot bloeiende vakken met vaste planten. Alle goede bedoelingen ten spijt zijn veel van deze oplossingen nog steeds te fragmentarisch ingestoken en voegen ze nauwelijks iets toe aan het groter geheel.

De oplossing ligt hem in het weer aandacht geven aan volwaardige ecosystemen. En aan de basis van deze ecosystemen staat biodiversiteit in al haar verschijningsvormen. Dus niet alleen het toepassen van meer soorten bomen in beplantingsplannen maar ook aandacht geven aan de plek waar die beplanting in moet groeien. En hiermee zijn we gekomen tot een belangrijk onderdeel van deze biodiversiteit, namelijk de bodem.

Een gezonde bodem kent een hoge mate van biodiversiteit. In een gezonde bodem krioelt het van levende wezens. En al dat bodemleven heeft een functie en wordt er samengewerkt. 

Volgens mij wordt de bodem nog steeds onderschat in zijn oplossend vermogen. Een gezonde bodem kent een hoge mate van biodiversiteit. In een gezonde bodem krioelt het van levende wezens. En al dat bodemleven heeft een functie en wordt er samengewerkt. Organische stof wordt omgezet in stabiele humus en voedingsstoffen voor planten. Schimmels zorgen ervoor dat deze voedingsstoffen bij de wortels van de planten kunnen komen. Vervolgens kunnen planten hierdoor groeien en zo CO2 binden.

In een gezonde bodem met veel biodiversiteit kan nog zo veel meer. Zo is die gezonde bodem een grote speler in de waterhuishouding. Al dat bodemleven zorgt voor een open en waterdoorlatende bodemstructuur. Bij een heftige regenbui stroomt het water dan niet af maar kan de bodem binnendringen, zeker als de grond met vegetatie bedekt is. Voldoende organische stof in de bodem zorgt er vervolgens voor dat die bodem veel water kan opslaan en in droge perioden weer kan afgeven. Hierdoor blijft het gras in de zomer langer groen en groeit de geplante boom beter en zal eerder schaduw geven, meer CO2 binden en de atmosfeer koelen tijdens warme perioden. 

Een belangrijke voorwaarde voor een duurzame en klimaatbestendige leefomgeving van morgen is dan ook het creëren van veel meer biodiversiteit. En deze veelvormige levende wezens met elkaar in verband brengen tot volwaardig en zichzelf verbeterende ecosystemen. Dus niet alleen aandacht geven aan alles wat zichtbaar is maar juist ook de onzichtbare onderdelen van ons ecosysteem, zoals de levende bodem, aandacht geven die het verdient. Per slot van rekening is dat wat je niet ziet een belangrijke voorwaarde voor al dat moois wat we wel kunnen ervaren. En dat is nu juist het kenmerk van een gezond ecosysteem.