Duurzaam veilige inrichting belangrijker dan achterhaalde verkeersmaatregelen

Prachtig nieuws; het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat keert enorme bedragen uit aan Nederlandse gemeenten voor een impuls in de verkeersveiligheid. 125 miljoen euro wordt komend jaar besteed aan verkeersmaatregelen, zoals drempels, wegversmallingen en de aanleg van fietsvoorzieningen. Maar zijn we met deze werkwijze wel echt bezig met een duurzame en integrale aanpak van de verkeersveiligheid? En wat zijn de effecten van deze budget-gestuurde en hierdoor korte-termijn aanpak voor de ruimtelijke kwaliteit en belevingswaarde van woonwijken, dorpen en stadscentra? Is een investering in een hernieuwende langetermijnvisie voor deze verblijfsgebieden met veel meer aandacht en ruimte voor fietsers en voetgangers en verblijfswaarde niet een veel betere investering?

In de beginjaren van de invoering van Duurzaam Veilig is gekozen voor een sobere en doelmatige aanpak bij de inrichting van woonwijken, dorpen en stadscentra. Door een gebrek aan middelen om de enorme hoeveelheid wegvakken in deze verblijfsgebieden op een echt (duurzaam) veilige manier in te richten als verblijfsgebied, werd destijds gekozen voor relatief goedkope maatregelen die eenvoudig in te passen waren in de bestaande infrastructuur. Zonder al te veel oog voor de effecten van deze maatregelen op de ruimtelijke kwaliteit en beleving werden drempels, plateaus en inritconstructies over Nederland uitgestrooid. Op zich geen probleem; het effect van deze maatregelen op de verkeersveiligheid was groot, en het ging hier immers om maatregelen die bij - bijvoorbeeld groot onderhoud - vervangen zouden worden voor een echt goede duurzaam veilige weginrichting.

Door de jaren heen werden deze - in beginsel tijdelijk gedachte - verkeersmaatregelen echter steeds meer een norm voor de inrichting van de openbare ruimte. Verblijfsgebieden werden ingericht als ware verkeersparken, waarin de menselijke maat en de functie van openbare ruimte als aantrekkelijke plek voor ontmoeting en verblijf naar de achtergrond verdwenen. Het argument verkeersveiligheid (want objectief meetbaar) wint het hier immers altijd van argumenten als beleving en ruimtelijke kwaliteit (want nauwelijks objectief meetbaar te maken). Het instrumentarium van verkeerstechnische en juridische maatregelen werd sluipenderwijs meer en meer ons kader voor ons ons handelen in de openbare ruimte. De auto was en bleef de maat der dingen. Ook verkeerskundig blijken deze verkeersmaatregelen hun keerzijde te kennen. Verkeersdrempels hebben in veel gevallen slechts plaatselijk effect en voor omwonenden zijn ze vaak erg hinderlijk vanwege remmend en optrekkend autoverkeer én vanwege mogelijke trillingsoverlast. Ook blijken verkeerdrempels en wegversmallingen vaak juist agressief rijgedrag in de hand te werken.

Door de jaren heen hebben echter we steeds beter begrepen wat het belang is van een aantrekkelijke en aangename openbare ruimte op onze gezondheid, welbevinden én verkeersveiligheid. We zijn op veel plaatsen tot een meer integrale aanpak gekomen waarbij op zorgvuldige manier verkeersveiligheid hand en hand gaan met het herstel van de ruimtelijke kwaliteit. Ook is de afgelopen jaren de aandacht én het belang van langzaam verkeer in opkomst. Binnen steeds meer herinrichtingsprojecten is de auto in de openbare ruimte niet langer de maat der dingen, maar is dat weer de mens; zowel lopend of op de fiets.

Met de enorme investeringsgolf die in het kader van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid in de komende maanden over het land rolt, lijken we weer terug bij af. Subsidies worden weer ouderwets afgemeten aan het aantal verkeersdrempels, wegversmallingen en strekkende meters fietsstroken die gemeenten aanleggen. En het moet ook allemaal met gezwinde spoed, de subsidietermijnen zijn kort, een minister wil immers vaart maken, want de verkiezingen staan weer voor de deur. Ook dit komt de zorgvuldigheid niet ten goede. Het kan dan ook niet anders dat we met deze goedbedoelde subsidieregeling een ouderwetse en sectoraal-gestuurde aanpak in de hand werken en we feitelijk weer terug bij af zijn. Zou het niet verstandiger zijn om een deel van de vele miljoenen die nu in sneltreinvaart worden besteed aan verkeersmaatregelen te investeren in een hernieuwende langetermijnvisie voor een echt duurzaam veilige inrichting van de openbare ruimte in verblijfsgebieden, waarin veel meer aandacht is voor langzaam verkeer, ruimtelijke kwaliteit en belevingswaarde. Laat je dan als minister niet iets veel wezenlijkers na, dan verkeersdrempel en wegversmallingen?