Oneerlijke kansen vergeet je als je speelt!

Een groeiende kloof door corona: de verschillen tussen arm en rijk worden groter. Burgemeesters van vijftien grote steden stelden een manifest op waarin zij pleitten voor extra aandacht en geld voor de meest kwetsbaren "Denk bijvoorbeeld aan de toegenomen spanningen binnen gezinnen waar veel problemen samenkomen, in kleine huizen met weinig veilige (buiten)ruimte.” Eén van de punten waar de burgemeesters aandacht voor vragen, is het verbeteren van de leefbaarheid in wijken, onder andere door in te zetten op een prettige, groene en veilige leefomgeving. Een fijne buitenruimte nodigt alle buurtbewoners uit daarin te bewegen, te ontmoeten, te spelen en te verblijven, extra van belang als je klein woont of geen achtertuin hebt.

De ongelijkheid begint al bij kinderen. Stel je voor: je deelt je kamer met je twee irritante broertjes, je vader maakt zich zorgen over minder werk, je zus hangt thuis want ze mag niet naar school, je moeder wordt snel boos door de stress. Wat doe je het liefst om alles even achter je te laten? Juist! Keihard tegen een voetbal schoppen, dromend schommelen, andere kinderen zien, superhoog klimmen, woest draaien, hollen en je hoofd leegmaken. Je wil ‘gewoon even buiten spelen….’

Drempel naar gewoon even buiten spelen is verhoogd

Maar niet alle kinderen hebben daar evenveel kansen voor. Soms woon je in een onveilige wijk, of moet je op je broertjes passen, huiswerk maken, je moeder vindt het niet veilig, er zijn geen speeltuintjes dichtbij, of de auto’s rijden te hard bij jullie. Gewoon ‘even buiten spelen’, dat is pas vanzelfsprekend als er genoeg veilig bereikbare speelplekken zijn, als er genoeg andere kinderen op straat zijn en als het mág van je ouders. Deze voorwaarden zijn samen te vatten in 3 P’s : “Place, Permission en Peers”.

Place, kinderen hebben veilig bereikbare of nabije aantrekkelijke diverse plekken om te spelen nodig. Permission, toestemming, kinderen moeten wel tijd krijgen om te spelen, geen andere (huiswerk/ huishoudelijke) taakjes, en daarnaast hangt toestemming vooral af van (de perceptie van:) sociale of verkeerskundige veiligheid. Peers, kinderen gaan vaker naar buiten, als er andere buurtkinderen ook veel buiten spelen. Het is steeds minder vanzelfsprekend dat aan deze voorwaarden wordt voldaan. Enkele van de vele aspecten die daaraan bij kunnen dragen zijn: gebrek aan tijd (huiswerk!), parkeerdruk, gevoel van sociale onveiligheid, druk op de openbare ruimte, verkeersveiligheid, educatieve druk.

Hoe zorgen we dat juist ook kinderen in kwetsbare wijken meer buiten kunnen spelen? 

Een kindvriendelijke wijk draagt bij aan de leefbaarheid van de hele wijk. Daarom is een onderzoek naar hoe de kindvriendelijkheid juist in deze specifieke wijk zit, erg belangrijk. 

Permission – welke drempels spelen in deze buurt mee?

Waarom kinderen wel of niet mogen buiten spelen, is sterk afhankelijk van de sociale, culturele en fysieke aspecten van een buurt en haar bewoners. Dat vraagt om een aanpak op maat: in gesprek met de buurtbewoners, wat zijn jullie drempels? Daanaast is het belangrijk om met ouders in gesprek te gaan over positieve effect van vrij buitenspelen op hun eigen kinderen, over hoe vrij buiten hun cognitieve, fysieke en sociale ontwikkeling van hun kinderen verbetert. Deze twee punten pak je in één keer samen: Op een buurt-avond, of informatiemiddag op school, informeren we over het belang van vrij buiten spelen,  en onderzoeken we daarna samen met de buurtbewoners de specifieke ‘drempels’ in hun buurt. Deze bijeenkomsten met ouders én kinderen doen, geeft je het meeste informatie!

Peers – waar spelen de kinderen hier wél al buiten en ook: waar niet, waarom niet? 

In een buurt-rondleiding, buurtanalyse door kinderen, of door een fotodialoog, leer je waar pas echt waar kinderen sowieso wel/ niet samenkomen en waarom.  Kunnen we die plekken verbeteren zodat meer kinderen daar vaker, met meer plezier en dus ook langer zullen spelen? Bij de goeie vragen, geven kinderen geweldige stedenbouwkundige inzichten. Schoolpleinen zijn een plek waar kinderen sowieso al veel samen zijn (peers) en vaak vanzelf wat langer mogen blijven spelen na school (permission): twee P’s  in één keer dus. 

Place- hoe maken we deze buurt kindvriendelijker – wat zijn potentiële verbeterplekken?

Kinderen weten zélf op welke plekken ze wel of juist niet spelen, waar ze kort of lang blijven en vooral waarom dat zo is.  Maar gek genoeg wordt op buurtniveau relatief weinig met hen overlegd en gepland vanuit hun buurtperspectief. Mogen kinderen meekiezen welk speelelement waar mag komen? Dat is géén participatie. Dit zijn kant- en klaar mogelijkheden voor ‘door volwassenen aangewezen plekken’. Pas als buurtkinderen je zelf door hun buurt rondleiden, zul je ontdekken je dat niet per se de officiële speelruimtes, maar juist ook kleinere plekken zoals stoepen, lege parkeerplekken, open stukjes land, of het park, belangrijk voor hen zijn. De kwantiteit hoeft vaak niet verhoogd, maar juist de kwaliteit van de aanwezige informele en formele speelruimte kan verbeterd. Vaak al met simpele ingrepen! Laat ze daarbij niet kiezen uit toestellen: met een echte kinderparticipatie, uitgevoerd via diverse pedagogische werkvormen, verkrijg je de meest waardevolle informatie waar de beleidsmaker, beheerder of gebiedsmakelaar echt wat mee kan. 

Het verbeteren van die speelplekken: dat zit ‘m niet in meer of andere toestellen te plaatsen! De sleutel ligt in speldiversiteit, daarover volgende keer meer.