Wij willen een mensenstraat

Een plan voor een parkje in de Van Alphenstraat in de Amsterdamse wijk Oud-West oogst veel weerstand bij de bewoners. Sommige bewoners willen een heerlijk knus buurtparkje met ruimte voor spel, lezen en luieren, vlinders, bijtjes en ontmoeting. Senioren willen een bankje op het plein in de schaduw van een boom. Omdat er een parkeergarage in de buurt zit, zouden de parkeerplekken opgeheven kunnen worden. Maar, daar zijn andere bewoners tegen. Zij willen hun auto voor de deur hebben staan. Weer anderen vinden dat speelruimte voor kinderen teveel herrie geeft. Spelen moeten ze maar ergens anders doen. Het zijn discussies die we kennen in vele gemeenten in Nederland, zeker niet alleen in de grote stad. In de stedelijke omgeving is intensief bebouwd. Dit zorgt voor spanning en druk op de beperkte openbare ruimte op straat.

In de knel

De straat heeft uiteenlopende functies. Mensen gebruiken de straat om zich te verplaatsen, maar ook om elkaar te ontmoeten, om te spelen en een ommetje te lopen. Die diversiteit aan functies staat onder druk met de groei van de bevolking in steden. Het is vechten om de schaarse ruimte. Verreweg de meeste straten in Nederland zijn vooral ingericht om auto’s te laten rijden en parkeren. In de grote steden is de helft van de openbare ruimte voor auto’s, zowel rijdend als geparkeerd. Met de groei in stedelijke mobiliteit is er steeds meer ruimte nodig voor verkeer, ook voor fietsers. Dan komen de mensen op de straat figuurlijk, maar ook letterlijk, in de knel.

Kiezen wij er als samenleving echt voor om de straat over te laten aan het dominante ruimtebeslag van de auto? Of is dat het onbedoelde eindresultaat van vele ad hoc-beslissingen? Bij de inrichting van de openbare ruimte zijn veel beleidsterreinen en vakgebieden betrokken. Die werken vaak langs elkaar heen. Zo raakt de grote lijn uit het zicht. Aan de fiets wordt tegenwoordig gelukkig meestal wel gedacht, maar bij de inrichting van straten is er vaak niemand die opkomt voor de belangen van straatgebruikers als voetgangers, ouderen en kinderen. De schaarse openbare ruimte is dan plotseling van ‘iedereen’ en ‘niemand’ tegelijk.

Van ons allemaal

De openbare ruimte is van ons allemaal: om ons te verplaatsen en om lekker buiten te zijn. Er moet ruimte zijn voor wandelaars en fietsers, kinderen en ouderen, slenteraars en zon-genieters. Het is bij de aanpak van de straten en buurten ‘wikken en wegen’. Welke belangen zijn er? Hoe weeg je die belangen? En hoe breng je bewoners, ondernemers en andere straatgebruikers bij elkaar? Hoe voorkom je dat de goed georganiseerde ‘usual suspects’ de boventoon voeren en uiteindelijk niemand blij is met de uitkomsten?

Er zijn belangenorganisaties in Nederland die strijden voor hun fiets, openbaar vervoer of auto. Allemaal willen ze ‘meer’; meer ruimte, meer voorrang en meer doorstroming. Ze willen een fietsstraat of een autostraat. Maar wij, wij willen een mensenstraat. Wie komt er op voor de belangen van wandelaars, kinderen en ouderen, slenteraars en zon-genieters? Die aantrekkelijke, veilige en toegankelijke mensenstraat komt er nu vaak niet, gek genoeg doordat de ‘mens’ als belanghebbende aan de ontwerptafel ontbreekt. Dat moet veranderen. Er is meer kennis nodig.

MENSenSTRAAT is een netwerk van mensen en organisaties die zich willen inzetten voor een leefbare openbare ruimte in steden en dorpen waar de menselijke maat leidend is. Wat zou het mooi zijn als zo’n deskundige organisatie ook de steun krijgt om professioneel door te ontwikkelen en mee te denken en  te werken aan het bouwen van de straten van de toekomst.

Janneke Zomervrucht – Algemeen Secretaris MENSenSTRAAT
Walther Ploos van Amstel – Lector Citylogistiek Hogeschool van Amsterdam