‘Projectontwikkelaars worden verhalenvertellers’

Op initiatief van de brancheverenigingen NEPROM, NVB en Bouwend Nederland is het actieprogramma ‘Klimaat Adaptief bouwen met de Natuur’ (KAN) van start gegaan. Het doel: het tij van natuurverschraling en klimaatverandering keren door natuurwaarden en klimaatadaptatie expliciet mee te nemen in nieuwbouw planontwikkelingen. Hoewel de kick-off van KAN tijdens Building Holland niet kon doorgaan vanwege het coronavirus, blijft de boodschap en het doel van het programma onverminderd actueel. 

Vissenkom

Naast de brancheverenigingen van projectontwikkelaars zijn ook partijen als IVN Natuureducatie, DuurzaamDoor, NL Greenlabel, de WUR en Staatsbosbeheer betrokken bij het actieprogramma, dat wordt ondersteund door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Door die samenwerking is er ‘ruimschoots gelegenheid om de kennis die ontwikkeld is in te brengen’, aldus Jelle de Jong, directeur van IVN Natuureducatie. “Denk aan de toolbox Bouwnatuurinclusief.nl van Vogelbescherming, maar ook aan inzichten vanuit de wetenschap en een rijkdom aan instrumenten, puntensystemen en artikelen (lees bijv. over de visie van Harry Boeschoten van Staatsbosbeheer, red). Met deze samenwerking proberen we de brug tussen groen en rood te slaan.”

IVN Natuureducatie brengt natuur in de harten van mensen. De Jong legt uit: “De mensheid heeft in de afgelopen decennia sluipenderwijs een revolutie veroorzaakt door ver weg van de natuur in steden te gaan wonen zonder zich te realiseren wat dat met ons doet. We zijn steeds meer in de bebouwde kom gaan wonen, maar die kom is net als een vissenkom: niet de meest natuurlijke omgeving. Het is een experiment op wereldschaal met onzekere uitkomsten.”

Eindgebruikers

De Jong gelooft dat een versteende omgeving versteend gedrag geeft, terwijl een natuurlijke omgeving natuurlijk gedrag oplevert. Daarom zijn ook bouwers en projectontwikkelaars aan zet. De Jong: “Onderzoek laat zien dat de natuur een wezenlijke functie heeft in het leven van mensen, zowel mentaal als fysiek. Voor de kwaliteit van ons leven, nu en in de toekomst, moet natuur terug in de stad worden gebracht. Een partnership met bouwers, ontwikkelaars en gemeenten, maar ook met de eindgebruikers en bewoners, is daarvoor essentieel. We zijn dan ook erg blij met de steun van onze partner ASN bank voor dit onderwerp.”

Vooral die bewoners moeten niet uit oog verloren worden, beargumenteert De Jong: “Klimaatadaptatie is een mooi begrip, maar het blijkt veel te abstract voor bewoners.” Oftewel: wees helder naar eindgebruiker, want voor hem bouw je. “Ontwikkelaars raken bereid om te investeren in groen mits de bewoners bereid zijn te betalen. Dat laatste lukt alleen als ze een goed verhaal over de bühne brengen over de voordelen van natuur voor hun dagelijks leven.”

Verhalenvertellers

Een verhaal, dát is de crux. De Jong: “Laat het niet alleen over techniek gaan, maar over iets waar mensen blij en warm van worden. Schets een perspectief hoe we met dieren, planten en mensen de stad van de toekomst vorm geven, waarin je woont in welvaart en comfort en tegelijk verbonden bent met de natuur om je heen. Maak mensen trots, trots dat er egels door je tuin scharrelen, dat de klimop op je huis bloeit en ruimte biedt aan insecten, waar weer vogels op afkomen. Als mensen zich onderdeel voelen van een beweging om de natuur terug te brengen in steden, dan hebben ze daar ook wat voor over en kun je daar een businesscase omheen bouwen.”

De Jong haalt het voorbeeld van de Tiny Forests aan, inheemse bossen ter grootte van een tennisbaan. Dit initiatief van IVN Natuureducatie heeft in het afgelopen jaar veel aandacht verworven, ook internationaal. “Er staan momenteel tweehonderd nieuwe Tiny Forests in de pijplijn. Nu kun je zeggen: ‘Een lullig plantsoentje, wat is daar nou leuk aan?’ Maar het wordt gezien als een sensationeel concept, omdat het een verhaal is. Een verhaal over inheemse soorten en biodiversiteit, over klimaatverandering, maar ook over elkaar buiten ontmoeten en buiten les krijgen. Daar haken mensen op aan.”

“Wij zijn dieren die van verhalen houden. Het succes van de menselijke soort is gebaseerd op verhalen, verhalen over papiertjes die we geld noemen, over goden, over natiestaten over of wat dan ook. Gezamenlijke verhalen is wat ons bindt. Dus, projectontwikkelaars: betrek de natuur in je verhaal en wordt verhalenverteller.”

Mainstream

“De ontwikkeling van natuurinclusief bouwen staat pas aan het begin van een veel ingrijpender transitie. Koplopers onder projectontwikkelaars en ook gemeenten zijn stappen aan het zetten, maar het peloton van ontwikkelaars vindt het nog maar één van de vele zaken.” Zit er dan wel schort in de zaak? Absoluut, zegt De Jong. “Voorheen zag je vooral internationale icoonvoorbeelden, zoals in Singapore of Milaan. Nu ontstaan onze eigen iconen: WonderWoods of Amsterdam Vertical.”

“Ook zie je dat gezondheid als thema begint te landen bij ontwikkelaars. Ballast Nedam doet daar veel in, maar ook bij Heijmans is de portefeuille duurzaamheid omgedoopt naar de portefeuille gezondheid. Dan is het nog maar een klein stapje om gebouwen en natuur aan elkaar te koppelen.” En dat gebeurt ook, zegt een hoopvolle De Jong. “Waar natuurinclusief bouwen eerst een niche was, begint het nu mainstream te worden.”

Meer weten over het actieprogramma Klimaatadaptief bouwen met de Natuur? Lees dan de nieuwste editie van Biind Magazine, thema Natuurinclusief, die op 30 april is verschenen. In deze editie gaan we diep in op het programma en presenteren we voorbeelden van natuurinclusieve oplossingen die nú al mogelijk zijn.