Dit wordt de slimste wijk van Nederland

De ambitie van de gemeente Helmond is om de slimste wijk van Nederland te ontwikkelen en er is een periode van tien jaar ingeruimd om dit te realiseren. Wat komt er allemaal bij kijken en wanneer ben je eigenlijk een slimme wijk? 

Living Lab

Als onderdeel van de ontwikkeling deed de gemeente Helmond ervaring op in het Nationaal Smart City Living Lab hoe smart city-technologie, alsook het betrekken van bewoners hierbij, kan bijdragen. In deze nieuwe wijk worden digitale technologieën ingezet die de kwaliteit van leven in de wijk verbeteren. Daarnaast wordt er bijvoorbeeld ook anders omgegaan met privébezit van auto’s, dat wordt overbodig gemaakt. Hans Nouwens, programmadirecteur van het Nationaal Smart City Living Lab, licht toe: “De wijk is een living lab waar nieuwe systemen, materialen, producten, processen en diensten geïntegreerd worden toegepast en uitgeprobeerd. Op een wijze die onze planeet niet verder belast, vervuilt of uitput.”

Het Brainport Smart District ontwikkelt ten noorden van de wijk Brandevoort in gemeente Helmond deze slimme wijk. Op de locatie worden 1.500 woningen gebouwd en is er ruim 12 ha. aangewezen als bedrijventerrein. Voor er met de bouw gestart wordt, wordt er ervaring opgedaan door deelname aan het Nationaal Smart City Living Lab. In dit programma doen diverse gemeenten ervaringen op met digitale technologieën en het effect daarvan op de samenleving. 

Voor de wijk zijn zeven programma’s opgesteld die het uitgangspunt vormen: een aantrekkelijk gebouwde omgeving, participatie door bewoners, een veilige en sociale wijk, een gezonde wijk, mobiliteit, digitalisering en energie. Duurzaamheid staat bij al deze programma’s centraal.

Experimenteren met real time sensor data

In het voortraject, dat liep van juni 2017 tot en met december 2018, is in Helmond geëxperimenteerd met sensortechnologie om luchtkwaliteit, geurhinder en de geluidssituatie in kaart te brengen. Bewonersparticipatie vormde een kritische factor in dit proces, zodat ook de ervaren kwaliteit van lucht, geluid en geur kon worden bepaald. Alle resultaten werden vergeleken met een andere wijk in Helmond.

De veelheid aan activiteiten in het programma droegen bij aan het verwerven van de resultaten. Zo is er op zes plekken in de wijk Brandevoort en op vier plekken in de wijk Brouwhuis continu gemeten met een sensorhotel genaamd ‘Lichtmast Sensorunit’ (LSU). De naam zegt het al, de LSU wordt aan een lichtmast gemonteerd en in de LSU zit een mix van sensoren die de luchtkwaliteit en geluidsdruk meten zoals CO2, fijnstof en stikstofdioxide (NO2), dat o.a. bij verbrandingsmotoren vrijkomt, en geluidsdruk. De meetresultaten zijn met het RIVM gedeeld en verfijnd. Tegelijkertijd zijn gegevens van burgers verzameld met een app voor hindermeldingen, alsook aanvullende datasets zoals KNMI-data en verkeersdata. 

De gemeente heeft zelf ook geëxperimenteerd met de data om verschillen te achterhalen en te bekijken wat er met sensordata inzichtelijker te maken is of aanleiding geeft voor verder onderzoek. Om een indruk te geven over de hoeveelheid data: per maand zijn er 175 miljoen datapunten verzameld. Al deze data is beschikbaar gesteld in een analyse tool zodat iedereen deze data kan bekijken en eenvoudige analyses kan doen. 

Uitkomsten data analyse

Mede met behulp van deze tool is een aantal inzichten naar voren gekomen. Zo zijn er in Brouwhuis hogere CO2 en NO2-waarden gemeten dan in Brandevoort. In welke wijk hogere fijnstofwaarden worden gevonden, verschilt per maand. De ene maand is dit in Brouwhuis, de andere maand zijn de metingen hoger in Brandevoort (zie afbeelding onder).

Er is een duidelijk dagpatroon zichtbaar bij de fijnstofwaarden. In de ochtend- en middagspits (rond 07:00 en 17:00 uur) zijn de fijnstofwaarden op z’n piek. Dus, wil je een even een frisse neus halen, sporten of de tuin omspitten, doe dit dan buiten de spits. 

Zorgt het verkeer op de N270 voor hogere NO2-meting?

Aangezien er meer verkeer op de N270 rijdt, is het te verwachten dat de NO2-waarden het hoogste zijn langs de N270. Bij de kruising De Voort en de Biezenlaan is ook gemeten. Daar zijn de NO2-waarden aanzienlijk lager, zoals in onderstaande afbeelding te zien is.

Relatieve geurbeleving

Deelnemers aan het living lab konden in een app aangeven wanneer zij bepaalde overlast ervaarden. Met name bij stankoverlast was het duidelijk dat er een verband was tussen de windrichting en de overlast.

Bovenstaande voorbeelden zijn slechts enkele mogelijkheden om met de data inzicht te krijgen in de luchtkwaliteit in Brandevoort en Brouwhuis. De enorme hoeveelheid data wordt momenteel verder uitgewerkt om tot concrete resultaten te komen en om na te gaan welke gegevens bruikbaar zijn bij de ontwikkeling van de nieuwe wijk. Gezien de variatie in de metingen per locatie en omstandigheid lijkt een breed luchtmeetnetwerk een goede input te geven om de kwaliteit in de wijk continu te monitoren en op de juiste plek en moment in te kunnen grijpen.

Meer resultaten

Helmond deed als één van de gemeenten mee aan het Nationaal Smart City Living Lab, dat de leefbaarheid van de stad wil verbeteren door digitalisering van de publieke buitenruimte. Programmadirecteur Hans Nouwens presenteert de resultaten van het programma, alsook de vervolgstappen die daaruit voortkomen, tijdens het Smart City-dagdeel van kennisevenement Biind Brainz op 7 februari. Ook woon je die dag sessies bij van andere experts, die ieder vanuit zijn eigen expertise een casus of onderzoek belicht en samen met jou stappen maakt.

Benieuwd? Lees hier meer over Biind Brainz en meld je aan!

Interesse in deelname aan het programma Nationaal Smart City Living Lab? Elke gemeente kan deelnemen. Kijk hiervoor op www.slimstestad.nl of mail hans@slimstestad.nl o.v.v. ‘Deelname living lab’.