'Nederland kan voorbeeld zijn in compleet nieuwe OVL-wereld'

Kun je jouw betrokkenheid bij licht en smart lighting toelichten en wat zijn je activiteiten op dat gebied?  

Mijn achtergrond ligt in de informatietechnologie. Sinds enkele jaren ben ik volledig gericht op het verslimmen van de openbare ruimte. Al sinds mijn eerste contacten met IoT en Smart Cities wordt de openbare verlichting als ‘game changer’ aangeduid. Door de fijnmazige infrastructuur en goede organisatie (vooral in Nederland) wordt er vanuit de smart-citywereld breeduit geflirt met OVL. Om daar echt achter te komen ben ik me gaan verdiepen in OVL. 

Waarom is smart lighting relevant? En waarom relevant voor OVL? 

Grofweg zijn er twee gebieden: 

• De dienstverlening rondom OVL professionaliseren door gebruik te maken van nieuwe technieken. De belofte is dat met nieuwe technieken het serviceniveau te verbeteren is en de kosten in onderhoud te verlagen zijn. 
• Het medegebruik van de mast voor andere technologische toepassingen in de openbare ruimte. Dit is een compleet nieuwe wereld waar OVL inrolt. 

Als je kijkt naar smart lighting in OVL – kun je aangeven op welke onderdelen dit thema ingrijpt?  

Als er meer van apparaat naar apparaat wordt gecommuniceerd zijn processen te optimaliseren. Denk daarbij aan de managementsystemen, de benodigde techniek in de mast en/of armatuur, communicatie met aannemers en ook de interne communicatie voor bijvoorbeeld meldingen openbare ruimte, inkoop, werf. 

Bij het medegebruik van de mast komt de OVL-manager nieuwe partijen tegen. Afdelingen die over milieu gaan, of veiligheid of mobiliteit kunnen nieuwe eisen gaan stellen. Als het medegebruik van buiten komt, komen er branchevreemde bedrijven bij zoals telecomprovidors, automobielmerken, start ups enzovoort. In beide gevallen kan dat best ingrijpend zijn. 

Is smart lighting al gevorderd/op stoom in OVL? 

Het denken aan smart lighting is volop gaande. Dat wordt mede aangejaagd door marktpartijen en de pilots die er toch al veel zijn. Op stoom is het nog niet echt. Het blijft bij kleinschalige proeven. Het is lastig voor een gemeente om de mogelijkheden grootschalig in te zetten. We zitten nog in de fase van blauwe plekken en schaafwonden opdoen. Al doende zijn we wel aan het leren. 

Waar zijn nog flinke stappen te maken?  

Dat is een vraag die momenteel op mijn bordje ligt. Op verzoek van enkele publieke organisaties gaan we medio 2018 een publieke consultatie uitvoeren. Het verbinden van de activiteiten en het uitwisselen van kennis kan veel OVL-managers helpen. Dat daar behoefte aan is bleek wel op de nieuwjaarsbijeenkomst waar ruim 70 procent aangaf deel te nemen aan een gecoördineerd programma. 
Andere trajecten laten zien dat een vraagbundeling enorm helpt bij het ontwikkelen van de markt. Denk aan standaarden, hulp bij uitvraag, voorkomen van vendor lock-in. Maar ook een versnelde uitrol is dan mogelijk omdat er dan voldoende investeerders zijn. 

Wat blokkeert implementatie? 

Dit soort ontwikkelingen is meer een sociale dan een technische innovatie. Wanneer voel je je voldoen zeker om de verandering in te gaan zetten? Hoe krijg je de rest van de gemeente mee? Of wacht je liever af totdat de onvermijdelijke vraag komt? In deze fase is er ook nog veel onduidelijk. Daar zou de publieke consultatie een oplossing voor kunnen zijn. 

Zijn er voldoende instrumenten om met smart lighting aan de slag te gaan? Wat voor instrumenten liggen klaar voor gebruik?  

Technisch zijn er enkele randvoorwaarden ingevuld zoals het ALiS-protocol voor data-uitwisseling tussen de armatuur en systemen. Sommige leveranciers bieden in te bouwen apparatuur om lokaal te schakelen/dimmen. De managementsystemen worden ingericht of zijn er al. Technisch is er al heel veel beschikbaar om te starten. 

Met een blik in de toekomst: wat komt er nog aan? 

Systemen zullen beter worden. Onderlinge uitwisseling wordt beter. Natuurlijk doen we ervaring op met het gebruik en zal dat ons leren hoeveel gemak en winst te behalen valt met dynamisch dimmen. Armaturen zullen ook nieuwe functies krijgen buiten verlichting of zelfs geen relatie met verlichting hebben. Voor masten geldt hetzelfde, ook die worden multifunctioneel. Denkend aan de economische leeftijd van een lichtmast zullen de meeste nieuwe lichtmasten hun eindleeftijd niet halen voor de functies waarvoor ze zijn aangeschaft. Zelfrijdende voertuigen en nieuwe telecom gooien de huidige situatie helemaal overhoop. 

Wat betekent smart lighting voor de OVL'er? Wat verandert er in zijn/haar werkzaamheden? 

Op verlichtingsgebied zal iedere OVL'er wel meegroeien, net zoals met led. Of dat ook zo zal zijn met de nieuwe toepassingen die niets met OVL te maken hebben, betwijfel ik. Inhoudelijk kan dat erg ver van de huidige activiteiten afliggen. Het assetmanagement past daarentegen weer uitstekend bij de huidige werkzaamheden. Voor wie wil komt er een nieuwe wereld aan die best uitdagend is. En voor degene die meer op het beheer wil blijven blijft het werk net zo leuk als nu. 

Je bent met een nationaal programma bezig, wat houdt dat in? 

De behoefte aan een verbindend programma groeit. Er zijn veel losse initiatieven en gemeenten zijn willig om de mogelijkheden van techniek in te zetten. Het zou de OVL'er helpen als er richtlijnen komen en kennis meer wordt gedeeld. De markt heeft ook baat bij zo’n verbindend programma. Vraagbundeling kan helpen om gezamenlijk sneller standaarden en toepassingen te ontwikkelen. Zodra het economisch belang groot genoeg is komt de markt echt op gang. Nederland heeft het in zich om hier zelfs een voorbeeld voor Europa te zijn.