Energietransitie versnellen met Omgevingswet

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken gaf acht gemeenten, Den Haag, Tilburg, Súdwest-Fryslân, Zoeterwoude, Goes, Groningen, Boxtel en Maastricht, de opdracht om de isntrumenten uit de Omgevingswet in te zetten voor de energietransitie. Welk instrument, programma, omgevingswaarde etcetera zou het meest effectief kunnen zijn voor wat de gemeente zou willen bereiken? De bevindingen zijn vertaald naar een uitgebreid rapport.

Twee grote uitdagingen verbinden

Zowel de invoering van de Omgevingswet als de energietransitie zijn een grote uitdaging voor gemeenten. Laat staan als je die twee zaken met elkaar in verbinding moet brengen. Tegelijkertijd biedt het ook kansen om een en ander in een stroomversnelling te krijgen. In de acht gemeenten is aangesloten bij het proces dat zij zelf aan het doorlopen waren voor de energietransitie en inzet van instrumenten Omgevingswet, variërend van aardgasvrije wijken, tot zon en wind, geothermie en duurzame wijken/bedrijventerreinen.

Verschillende werelden

In de acht gemeenten is door de uitvoering van pilots geoefend met de koppeling tussen de instrumenten uit de Omgevingswet en de energietransitie. Het werd duidelijk dat de energietransitie en ruimtelijke ordening twee verschillende werelden zijn. De energietransitie is nieuw en er moet op dat vlak nog veel ontdekt worden, bijvoorbeeld als het gaat om strategie, technologie en governance. Daarnaast ondergaat de benadering van de ruimtelijke ordening met de komst van de Omgevingswet een grote verandering, waarover nog veel ontdekt moet worden. 

Kans voor integrale benadering

Uit de pilots is naar voren gekomen dat de Omgevingswet de kans biedt om een opgave integraal en breed op te pakken, meer dan nu het geval is in de wet Ruimtelijke Ordening, omdat immers niet alleen een goede ruimtelijke ordening centraal staat, maar de gehele fysieke leefomgeving met duurzaamheidsvereisten, waar de energietransitie één aspect van is. De Omgevingswet biedt diverse instrumenten om invulling te geven aan de energietransitie: “Benader de energietransitie dus niet enkel vanuit het energievraagstuk, maar vanuit de gezamenlijke/integrale doelen die je wil bereiken als gemeente”. Tegelijkertijd is er nog veel inbeweging en is het koppelen van de Omgevingswet en de energietransitie vooralsnog een zoektocht. Het is dan ook heel goed mogelijk om met de bestaande instrumenten binnen de Ruimtelijke Ordening (bijvoorbeeld het bestemmingsplan vernrede reikwijdte) de doelen uit de energietransitie te behalen.

Win-winsituatie

Geïnspireerd door de Omgevingswet om integraal naar het vraagstuk te kijken ontstaat een win-winsituatie omdat de geleerde lessen met betrekking tot bijvoorbeeld participatie en juridische doorwerking toegepast kunnen worden op overige beleidsvraagstukken. De nieuwe opzet van passief/verordenend naar actief en verkennend kan veel vruchten afwerpen en kruisbestuivingen opleveren, door participatie en initiatief mogelijk te maken evenals de integrale benadering van de leefomgeving die centraal staat.

Rapport

Het ministerie schreef een uitgebreid eindrapport over het Kennis- en leertraject Energietransitie en Omgevingswet. Je leest het hier