Coronapandemie levert schat aan onverwachte data

De rol van technologie op mobiliteit is de afgelopen decennia niet alleen steeds groter geworden, de aard van de invloed is ook veranderd. Adviesbureau Keypoint legt de verbinding tussen technologie, mobiliteit en data, waarbij de mens een belangrijke schakel vormt. Het zijn interessante tijden voor directeur Patrick Duwel en zijn collega’s. Want hoe vervelend de huidige gezondheidscrisis ook is, ze biedt ook een unieke kans. “Een jaar geleden hadden we dit gesprek waarschijnlijk niet op deze manier gevoerd”, zegt Duwel vanaf het laptopscherm. “Covid heeft voor een enorme disruptie in de mobiliteit gezorgd. We zijn allemaal aan het zoeken naar nieuwe werkwijzen, zoals online vergaderen, wat mij betreft ook een nieuw soort modaliteit. Maar geen overheid krijgt het voor elkaar de Nederlander maandenlang vrijwillig op zijn zolderkamer te laten werken. En ook al is er straks een vaccin, een grote groep mensen zal niet zomaar weer in het ov stappen. De fiets is enorm gepromoot en men heeft nu langere tijd de kans gehad om de voordelen ervan de ervaren. Dingen die we al jaren proberen voor elkaar te krijgen.” De pandemie levert ons een schat aan data op die we normaal gesproken niet hadden gehad. Die kans moeten we benutten, vindt Duwel. 

Hoe gebruik je data? 

Data. Het woord is gevallen. De technologie levert een enorme bak aan gegevens op die voor allerlei doeleinden gebruikt kunnen worden. “Op het gebied van data onderneemt de overheid momenteel stappen. Hoe groot de stappen zijn verschilt per overheid. Bij Keypoint zijn we er al lang mee bezig, onder meer met Beter Benutten en de Data Top 5. Het is heel belangrijk om als overheid je data op orde te hebben, maar de praktijk is weerbarstig. Het gaat langzaam. Onbekend maakt onbemind en de waarde van data wordt te weinig ingezien. Daarom hebben wij Datapoint ontwikkeld, een online kaart die laat zien welke databronnen het meest worden gebruikt in de mobiliteitswereld. De kaart is interactief en geeft de gebruiker snel een eerste inzicht in welke databronnen er beschikbaar zijn en wat je daar als beleidsmaker mee kunt. De kaart laat zien wat er zoal aan data is en hoe je ze kunt ontsluiten. Ons zendelingenwerk om de waarde van data en digitalisering aan te tonen zit er echter voorlopig nog niet op.”

Betere keuzes 

Toch zijn data in de ogen van Duwel niet ‘the holy grail’. “Je moet met data ook kritisch zijn op wat je nu werkelijk waarneemt en het lost ons capaciteitsprobleem bijvoorbeeld niet op. Wel zorgen ze ervoor dat je betere keuzes kunt maken omdat je objectieve inzichten krijgt. Zo organiseerden we van 2015-2017 de Nationale Fietstelweek. In Nederland fietsen we heel veel, maar eigenlijk wisten we bijvoorbeeld niet hoe lang, hoe vaak of waarheen. Het inzicht middels de Fietstelweek heeft er in Amsterdam toe geleid dat een brug niet werd geplaatst, omdat uit onze data bleek dat er op die plek onvoldoende vraag naar was.  Er werd ongeveer 3 miljoen euro bespaard die ergens anders voor gebruikt kon worden.”

Mens als uitgangspunt 

Om ervoor te zorgen dat we de techniek goed voor ons kunnen laten werken, moeten we processen niet op de ouderwetse manier blijven invullen. “We moeten niet verkokerd denken, maar kiezen voor een integrale benadering, met de mens als uitgangspunt. Neem mobiliteitshubs. Tot nu toe hebben we veel over hubs gepraat vanuit een infrastructurele benadering. Momenteel maken we de switch naar een benadering vanuit de mens. Wat heeft de mens nodig, waar heeft hij behoefte aan bij zo’n hub?”

De Omgevingswet stimuleert ontschotting en de integrale benadering. De wet dwingt ons andere vragen te stellen. “Dat is niet makkelijk, niet voor niets is de invoering van de wet uitgesteld naar 2022. De afwachtende houding wordt versterkt door corona en dat vind ik jammer.” 

De Omgevingswet zal desondanks ook positieve dingen met zich meebrengen, denkt Duwel. “Er is natuurlijk een groep die de oude bestemmingsplannen op een hoop gooit en dan denkt klaar te zijn. Maar wat de Omgevingswet ook doet, is het geld anders verdelen, waardoor een andere aanpak noodzakelijk wordt. Er zullen afdelingen zijn die hun budget gehalveerd zien worden. Dat dwingt je om anders naar opgaven te kijken en samen te werken.”

Andere dimensie 

Een van de speerpunten uit de Omgevingswet is participatie, iets wat door technologie een heel andere dimensie heeft gekregen. “Vroeger hadden we de inloopavonden, met grote kaarten aan de muur waarop mensen prikkertjes konden zetten. Door data en digitalisering hebben we daar een grote slag in gemaakt. Denk maar aan een app als BuitenBeter, waarop burgers meldingen in de openbare ruimte kunnen doen. We kunnen met technologie een veel groter en breder publiek bereiken. Daar zit ook een gevaar in. Als je een vraag stelt, moet je wel iets met de antwoorden doen. En de kans is groot dat je een hele hoop ‘shit’ over je heen krijgt, juist omdat mobiliteit iets is waar we allemaal mee te maken hebben. Maar natuurlijk is het goed om belanghebbenden te betrekken.” 

De komende jaren zal de trend van ontschotting zich verder ontwikkelen, verwacht Duwel. “We gaan veel meer kijken naar wat de mens beweegt, wat ons drijft. En wat dit betekent voor het mobiliteitsnetwerk in plaats van alle losse modaliteiten. Daarnaast zullen we stappen moeten blijven zetten op het gebied van data en digitalisering om ons mobiliteitsnetwerk in beweging te houden.”