Natuurinclusieve beweging krijgt steeds meer voet aan de grond

Na twee jaar coronamaatregelen was er begin mei eindelijk de gelegenheid voor alle ondertekenaars van het manifest Natuurinclusief Bouwen om elkaar live te ontmoeten. Leuk natuurlijk, maar ook nuttig. “Het gaf ons de kans om wat meer de diepte in te gaan”, vertelt Wilma Berends van Natuur & Milieu. “We hebben met elkaar besproken hoe we de normen zien. Het hoe, wat en wanneer kwam ter tafel.” “Sinds vorig jaar maart is de politiek veranderd”, vult Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland aan. “Er is meer urgentie gekomen.” De kersverse minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge heeft aangegeven te gaan onderzoeken hoe natuurinclusief bouwen kan worden opgenomen in het Bouwbesluit. Een belangrijke stap, waar zowel overheden als bouwers naar uitkijken. 

Aanpassen bouwregels

“Het is een soort beweging die steeds groter wordt”, vindt Lodewijk Hoekstra van NL Greenlabel. “Al in 2019 stuurden we de eerste brief naar drie ministeries. Toenmalig minister Carola Schouten erkende het belang, maar daarna bleef het nog wat stil.” Nu het manifest de politiek daadwerkelijk heeft bewogen tot actie moeten de drie initiatiefnemers aan de bak om een voorstel te doen voor aanpassingen in de bouwregels. Ze weten zich gesteund door bouwbedrijven, die behoefte hebben aan regelgeving. Hetzelfde geldt voor kleinere gemeenten, weet Berends. “Grote steden hebben soms nog wel ecologen in dienst die verstand hebben van natuurinclusief bouwen. Maar kleine gemeenten kunnen dat vaak gewoonweg niet bolwerken.”

Natuurinclusief bouwen is iets wat integraal zou moeten worden aangepakt. De samenwerking tussen NL Greenlabel, Vogelbescherming en Natuur & Milieu illustreert dat. Roeke: “We hebben dezelfde visie. Als je alleen werkt aan nestelkasten, sla je de plank mis. Je moet het hele gebied aanpakken. Als het slecht gaat met de insecten, hebben vogels daar last van”, is het simpele maar doeltreffende voorbeeld. 

Wat is het doel?

Nog even kort de drie belangrijkste voorstellen uit het manifest op een rij: 

1. Natuur in de woning: verblijfruimtes of nestelstenen in de gevels en daken voor gebouwafhankelijke soorten zoals de huismus, gierzwaluw en diverse vleermuizen;
2. Natuur rondom de woning: groene daken en/of groene gevels (met ecologische waarde) en ecologisch groen in de tuin;
3. Natuur in de buurt: groene publieke ruimte in de nabijheid van iedere woning en verbindingsroutes voor dieren. 

De eerste twee punten lijken vrij gemakkelijk toe te passen, zeker als het wordt vastgelegd in wetgeving. Hoe zit het met het derde punt? “Bij nieuwbouw is er eigenlijk geen reden om het niet te doen”, stelt Hoekstra. “En het is gewoon mogelijk.” De vraag is nog wel hoe dit precies vastgelegd gaat worden, vult Berends aan. “Ga je kijken naar vierkante meters groen per woning of per persoon? En dan is nog de vraag wat precies je doel is met die groennorm. Het maakt namelijk uit of je als doel hebt om bijvoorbeeld hittestress te bestrijden, de biodiversiteit wil bevorderen of juist recreatie en beweging wil stimuleren.”

Natuur is ook ónze habitat

Momenteel loopt een aantal onderzoeken waarvan de resultaten bijdragen aan een verdere uitwerking van de voorstellen uit het manifest. Die resultaten worden deze zomer verwacht. De initiatiefnemers van het manifest gaan vervolgens hun voorstel schrijven. Het doel is uiteindelijk dat de groennorm het nieuwe normaal wordt. Roeke: “Die nieuwe groennorm is het startpunt. Vanuit daar gaan we het verder uitwerken. Het punt is dat we onszelf heel lang buiten de natuur hebben geplaatst, terwijl de natuur ook onze eigen natuurlijke habitat is.”

Klimaatverandering en stikstof laten zich niet door grenzen tegenhouden. Hoeveel effect heeft nationale wetgeving dan? ? Hoekstra: “Nederland is kampioen biodiversiteitsverlies. Tegelijkertijd gebeurt er veel op innovatiegebied. Er is dus veel te winnen. En er worden veel kansen gemist. Lang niet alle nieuwbouw is natuurinclusief. Dat landelijk regelen heeft enorme meerwaarde.” Roeke vult aan: “Er wordt al heel veel op Europees niveau geregeld. Maar er zijn niet zo veel landen die qua natuur op Nederland lijken.”

Impact

Nu minister De Jonge heeft laten weten met het onderwerp aan de slag te gaan is de verwachting dat het manifest echt impact gaat maken. En dat is nodig, weet Hoekstra. “Het grote publiek is nu eenmaal niet bezig met het aantal vlinders in de tuin.” En wie dacht dat het met de vogels in Nederland beter ging komt ook bedrogen uit. “Het beeld is misschien dat het goed gaat, maar met name in stedelijk gebied gaat het heel slecht met vogels.”