Hoe virtual reality de afstand tot de arbeidsmarkt verkleint

Joke werkt al jaren met mensen met een beperking. Ze is van origine verpleegkundige, en werkte als jobcoach in het onderwijs. Vanuit deze situatie haalde ze haar tweedegraads docentenopleiding. In 2019 rondde zij haar opleiding gedragspecialist af. Met twintig jaar ervaring in het onderwijs koos ze uiteindelijk voor het voortgezet speciaal onderwijs (VSO).

Onlogisch, onoverzichtelijk en chaotisch

Reizen is op veel vlakken lastig voor deze doelgroep. Er komt namelijk meer bij kijken dan je zou denken. Want wie heeft deze jongereen met een beperking ooit geleerd dat de bus stopt als je je hand opsteekt? Of dat je ook de volgende trein kan pakken, als je net de trein mist? En wat te denken van de OV-chipkaart: die moet natuurlijk opgeladen zijn vóórdat je op reis gaat. Wat voor velen heel logisch is, is dat niet voor hen.

Bij deze doelgroep ontwikkelen de zogenaamde executieve functies langzamer. Daardoor is het bijvoorbeeld lastig om te plannen en prioriteiten te stellen. Dat maakt reizen al snel onlogisch, onoverzichtelijk en chaotisch. Joke helpt deze jongeren bij het opbouwen van deze executieve functies zodat het reizen geen belemmering meer hoeft te zijn.

Van de echte wereld naar VR

Al jaren helpt Joke jongeren met beperkingen zelfstandig te leren reizen. Dat is een lang proces, afhankelijk van de beperking. Zo heeft ze Michiel een half jaar begeleid. Dat begon met samen reizen. Daarna mocht Michiel alleen reizen van station naar station en stond Joke hem op te wachten bij de eindbestemming. Uiteindelijk kon Michiel zelfstandig reizen en was Joke zijn telefonische hulplijn. Hetzelfde proces doorliep Joke met haar dochter, die eveneens binnen de doelgroep valt. Inmiddels kan zij volledig zelfstandig reizen. Zo goed zelfs, dat ze alleen naar Spanje is gevlogen om daar een tijdje te werken.

Met deze ervaring en eindresultaten wil Joke het liefst zoveel mogelijk jongeren helpen. Door haar ervaring met het fysiek leren reizen ging zij op zoek naar ander mogelijkheden. Door een VR=pilot die zij voor het haar onderzoek gebruikte, werd Virtual Reality een logische volgende stap.

Veilig leren reizen

Met VR kan iedereen leren reizen in zijn eigen veilige omgeving. Je hoeft de deur niet uit, je kunt het doen waar en wanneer je dat wilt en je kunt zelfs meerdere personen tegelijk begeleiden. 

Het idee is om jongeren in een game-omgeving opdrachten te laten doen die de executieve functies opbouwen: de functies die ze nodig hebben om te reizen. Zoals een reis plannen bijvoorbeeld. En dat moeten ze dan een aantal keer met kleine variaties herhalen, zeven keer volgens Joke. Ze moeten de handeling zeven keer op verschillende manieren herhalen zodat het in het werkgeheugen blijft hangen.

Gamen in het onderwijs

Het klinkt allemaal zo simpel en logisch, een game om jongeren te leren reizen. Toch hebben games nog niet de plek gekregen in het onderwijs die ze verdienen. Terwijl ze perfect aansluiten op de belevingswereld van jongeren. Want het is een spel…

Voorzichtig ontstaat er steeds meer enthousiasme voor de toepassing van VR voor deze doelgroep. Het spelelement, de veilige omgeving en het feit dat je meerdere jongeren tegelijk kunt begeleiden.

Kwestie van geduld

De game is nu in ontwikkeling. Het ontwikkelen van een dergelijke applicatie kost veel geld. Mede door een bijdrage van de New Mobility Foundation, een organisatie onder leiding van Jan-Peter Balkenende die mobiliteitsarmoede bestrijdt voor kwetsbare doelgroepen, hebben we met elkaar de volgende stap kunnen zetten. Op dit moment is de werkgroep bij IT-partner Vitasys hard aan de ontwikkeling van de game bezig.  

Parallel hieraan werkt Joke vanuit haar bedrijf de Haan Onderwijsontwikkeling aan de training voor toekomstige begeleiders van de jongeren. Deze kunnen na de training in combinatie met de app nog meer jongeren begeleiden naar zelfstandig reizen. Het is de bedoeling om in juni 2021 volledig operationeel te zijn en een bèta versie klaar te hebben in januari.