Beheerder van morgen Miika Hijmans zet vol in op data

Iets minder dan een jaar geleden werd Miika Hijmans tijdens het Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte van CROW uitgeroepen tot Beheerder van Morgen. Een officiële verkiezing was het niet, vorig jaar in Zaanstad. “Iemand moest het worden”, klinkt het bescheiden. Hijmans is desondanks wel bereid zijn visie op het vak te geven. “Een beheerder moet misschien wel bescheiden zijn, maar af en toe ook met de vuist op tafel kunnen slaan.”

Het is warm tijdens het interview. De zogenaamde oudewijvenzomer is in volle gang, op Prinsjesdag tikt het kwik de dertig graden aan in Deventer. Reden genoeg om de schaduw in een van de binnentuinen in de Hanzestad op te zoeken voor een gesprek over de beheerder van morgen. De bewuste tuin is een van de vele participatieprojecten die Deventer rijk is. “Je bent als beheerder meer degene die het organiseert”, vindt Hijmans. 

Betrokkenheid met groene vingers

Hijmans is sinds twee jaar als beheeradviseur groen werkzaam bij de gemeente Deventer, daarvoor werkte hij bij een kleinere gemeente. “Niet met elkaar te vergelijken”, vindt hij. “Bij mijn vorige gemeente was sprake van heel veel noaberschap, de betrokkenheid was daar heel groot. Hier in Deventer is dat ook wel het geval, maar anders. Ik vind dat de Deventernaren echt groene vingers hebben, ze zien de meerwaarde van groen. Ik denk dat de betrokkenheid in de Randstad anders is. Niet minder, maar op andere vlakken.”

“De beheerder van morgen is eigenlijk een beheerder van de tijd. De veranderingen volgen elkaar snel op en dat biedt kansen voor verbetering, die door de beheerder bereikt kan worden.”

Terug naar bijna een jaar geleden. Op het podium in Zaanstad houdt Hijmans zijn ‘overwinningsspeech’ waarin hij zijn visie op het vak van de beheerder geeft. “De beheerder van morgen is eigenlijk een beheerder van de tijd. De veranderingen volgen elkaar snel op en dat biedt kansen voor verbetering, die door de beheerder bereikt kan worden”, waren destijds zijn woorden. Terugblikkend: “Ik maakte de vergelijking tussen chronos en kairos. Het eerste is de tijd, kairos is het moment, dat je kunt aangrijpen. Dat is wat beheer is, het benutten van kansen.”

Verplichte beheertoets

Om de kans op succes te vergroten zorgen de Deventer beheerders ervoor dat ze vaak al bij de start van projecten meepraten. Zowel bij meerjarig onderhoud als bij herinrichtingsprojecten. “Wij geven aan waar iets moet gebeuren. Door samen te werken met alle vakdisciplines valt alles samen. Klimaatadaptatie is bijna standaard in openbareruimteprojecten. Andere onderwerpen als toegankelijkheid of rioolbeheer komen tijdens een wekelijkse vergadering aan de orde. Dan kijk je over de verschillende vakgebieden heen.” Om ervoor te zorgen dat het belang van beheer formeel is vastgelegd, is bij alle projecten de beheertoets verplicht. “Van het schetsontwerp tot aan het bestek komen plannen wel drie of vier keer voorbij. Gaandeweg het project zijn er meerdere toetsmomenten. Volgens mij is Deventer hier vrij uniek in, hoewel een aantal grote gemeenten deze werkwijze heeft overgenomen. Ik weet dat Utrecht bijvoorbeeld ook op deze manier werkt.”

Net als iedereen krijgt ook de beheerder te maken met toenemende digitalisering. Een positieve ontwikkeling, als het aan Hijmans ligt, vooral gezien de voordelen die data bieden. “De grootste verandering in ons vak van de afgelopen jaren is denk ik het gebruik van geodata.” Op dit moment is Deventer, net als veel andere gemeenten, de BGT-data op orde aan het brengen. “Die gegevens worden gekoppeld met ons GIS-systeem. Het gaat er dan bijvoorbeeld om dat een plantvak volgens onze gegevens een heestervak is, terwijl het in werkelijkheid een gazon is. Met die verbeterde gegevens kunnen we naar onze programmaonderdeelmanager die verantwoordelijk is voor de budgetten van groenbeheer. Dit is niet zo bijzonder, we zijn hiertoe verplicht.

Groenpaspoort

Wat wel bijzonder is, is dat we de kwaliteit van de plantvakken in kaart brengen. De vraag kwam of we met het groenbeheer konden aansluiten bij het Meerjaren Onderhoudsplan (MJOP). Tot nu toe was de kwaliteit van het groen echter niet in kaart gebracht. Dat komt omdat wij als groenbeheerder geen zorgplicht hebben voor plantvakken. Voor wegen, speelvoorzieningen of bomen is die er wel. En omdat je periodiek de veiligheid van die assets moet controleren, ontstaat er vanzelf een soort paspoort met daarin de gegevens over kwaliteit en afschrijving. Dat zijn we nu voor het groen inzichtelijk aan het maken in een dashboard, samen met mijn collega Jan van Prooien. Om financieel aan te kunnen sluiten bij het MJOP, maar ook omdat we gewoon willen weten wat de kwaliteit van ons openbaar groen is. Op basis van deze gegevens kan ik een goede inschatting maken van de afschrijving van het groen en een vervangingsplanning maken die aansluit op de vervangingsopgave van andere disciplines. Wat weer als voordeel heeft dat burgers minder overlast hebben, bovendien heeft het financiële voordelen.”

Wat Hijmans betreft is het gebruik van geodata het beheer van de toekomst. “Op basis van die data koppel je je budgetopdrachten en je kunt een goede verantwoording geven richting het bestuur.” Wat die toekomst brengt, dat weten we nooit helemaal zeker. Hijmans waagt zich toch aan een voorzichtige vooruitblik. “Landelijke opgaven als droogte en hitte zullen nog wel een tijdje blijven. Op lokaal niveau verwacht ik een soort golfbeweging te zien, dat thema’s afhankelijk van de vragen die op de stad afkomen belangrijker worden.”

Brede blik en open oren

Het vergt flexibiliteit van de beheerder. “Inderdaad, je moet openstaan voor commentaar en nieuwe ideeën. Wij doen dat bijvoorbeeld door de inzet van stagelopers, of samenwerkingen met opleidingen. Ik heb zelf een opleiding gevolgd tot jobcoach. Dat heeft misschien weinig te maken met mijn vak, maar zorgt er wel voor dat ik een brede blik houd.”

“Zorg ervoor dat je kennis behoudt, door met elkaar in gesprek te gaan.”

Net als in veel andere vakgebieden dient een grote uitstroom van collega’s zich aan. De babyboomers bereiken de pensioenleeftijd, met als risico dat hoop kennis de deur uitloopt. “Enerzijds geeft dat ruimte voor nieuwe gedachten. Maar aan de andere kant loopt kennis weg en die kennis is goud waard. Ik leg alles vast voor mijn opvolger, maar het gevoel, de beleving, de betrokkenheid en de passie, dat zijn dingen die je niet kunt vastleggen. Zorg er dus voor dat je die kennis toch op een manier behoudt, bijvoorbeeld door met elkaar in gesprek te gaan. Een tweede tip die ik beheerders zou willen geven is goed luisteren. Als een vraag niet duidelijk is, vraag dan om opheldering. Probeer de achterliggende reden van een vraag te achterhalen.

Dit artikel verscheen in het digitale Biind Magazine met als thema Beheer. Lees hier gratis het hele magazine.